Πρόλογος

Η τάση στις ιστορίες να υπάρχουν ήρωες ζώα είναι πανάρχαια και ξεκινά σχεδόν με την έναρξη της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας, εφόσον ο Όμηρος στην Ιλιάδα βάζει το άλογο τού Αχιλλέα, τον Ξάνθο, να προλέγει τον θάνατο του αφέντη του, ενώ η αρχαία ελληνική μυθολογία έχει να επιδείξει μεγάλη ποικιλία μύθων με ζώα, που μιλούν και πράττουν σαν άνθρωποι.

Ο Αριστοφάνης στις κωμωδίες του θα αξιοποιήσει το στοιχείο των ανθρωπόμορφων ομιλούντων ζώων και ιδιαίτερη άνθιση θα γνωρίσει η χρήση των ζώων ως ήρωες με ανθρώπινα χαρακτηριστικά από τον Αίσωπο στους μύθους του.

Στη ρωμαϊκή εποχή ο ποιητής Οβίδιος, στο έργο του «Μεταμορφώσεις», αναφέρεται σε ελληνικούς και ρωμαϊκούς μύθους, όπου άνθρωποι μεταμορφώνονται σε ζώα και το αντίστροφο και, συχνά, ζουν και σκέπτονται όπως οι άνθρωποι.

Σπουδαίοι μυθογράφοι, όπως ο Λαφονταίν στη Γαλλία και αργότερα ο Κρύλοφ στη Ρωσία γράφουν μύθους, που βρήκαν μεγάλη απήχηση στο κοινό, κατά το παράδειγμα του Αισώπου, με τα ζώα να αποτελούν τους πρωταγωνιστές. Στα νεότερα χρόνια η νεοελληνική λαϊκή παράδοση εμπεριέχει πολλά λαϊκά παραμύθια με ήρωες ομιλούντα ζώα.

Στις μέρες μας ο «Γκάρης» είναι ένα από τα τρία βιβλία για παιδιά που έχει γράψει η Τασούλα Επτακοίλη και παρουσιάζεται  σε ευφάνταστη θεατρική διασκευή από τον  Βαγγέλη Κουφάκο,  σκηνοθεσία  Τάσου Πυργιέρη, πρωτότυπη μουσική Δημήτρη Μαραμή και στίχους Σωτήρη Τριβιζά.

Η συγγραφέας, γνωστή τόσο με τη δημοσιογραφική της ιδιότητα (συντάκτρια στην «Καθημερινή»), όσο και με τη λογοτεχνική της («Το άλλο μου ολόκληρο», «Η γυναίκα στο ασανσέρ», «Κέρμα στον αέρα», «Με βλέπεις;») αλλά και από την επιμέλεια και παρουσίαση της επιτυχημένης τηλεοπτικής εκπομπής της ΕΡΤ2 «Πλάνα με ουρά», για τη φιλοζωία, μας μυεί στον υπέροχο κόσμο της φαντασίας μέσα από τη ζωή του δικού της τετράποδου.

Υπόθεση

«Ο Γκάρης, το μιούζικαλ» είναι η  ιστορία ενός γαϊδάρου, που με την ανέλπιστη ικανότητά του να πετάει παρασύρει τα παιδιά σε συναρπαστικές περιπέτειες και ανατρέπει την αναμενόμενη απάντηση του λαϊκού παιχνιδιού (αλλά και του ρητορικού ερωτήματος), «πετάει ο γάιδαρος;».

Μια φορά κι έναν καιρό, μια δυναμική δημοσιογράφος, η Τασούλα, καλείται να γράψει ένα άρθρο για τον γνωστό ήρωα «Σούπερμαν». Εκείνη όμως, μέσα σε έναν οίστρο δημιουργικότητας και έρευνας, αρχίζει να αναρωτιέται πώς εδραιώθηκε η κακή φήμη των γαϊδάρων. Έτσι, ξεκινά μια αναζήτηση για να εντοπίσει πού βασίζονται αυτές οι προκαταλήψεις και πώς μπορούμε να δούμε αυτά τα τόσο ιδιαίτερα και καλοσυνάτα ζώα, αλλιώς.

Ο Γκάρης, λοιπόν, είναι ένας γάιδαρος που κάποια στιγμή συνειδητοποιεί ότι μπορεί να πετάξει. Η υπερδύναμή του ενεργοποιείται μόνο μέσω της ενσυναίσθησης: αφουγκράζεται και νιώθει τον πόνο των άλλων και στο τέλος τους βοηθά, με κριτήριο πάντοτε το καλό και το δίκαιο. Ο Γκάρης θα μεταφέρει τα παιδιά στον κόσμο της φαντασίας, κάνοντάς τα να αγαπήσουν έναν «δικό μας» σούπερ ήρωα: το ταλαιπωρημένο ανά τους αιώνες γαϊδουράκι της ελληνικής υπαίθρου. Κι είναι αυτό, το παρεξηγημένο στη λαϊκή μας παράδοση αλλά και στη γλώσσα μας ζώο, που καταφέρνει να κάνει την υπέρβαση: να μας « ταξιδέψει» σε έναν τόπο, όπου οι έννοιες της δικαιοσύνης, της συντροφικότητας, της ενσυναίσθησης και της αλληλεγγύης επανακτούν τη θέση και την αξία τους.

Η παράσταση

Ένα ζωάκι, κεντρικός χαρακτήρας σε παραμύθι, που μπορεί και να μιλά και να έχει μαγικές ιδιότητες, εμφανίζεται σ’ όλες τις γλώσσες του κόσμου, δίχως να απαιτεί ανταλλάγματα. Απλώς, χρησιμοποιεί τις μαγικές δυνάμεις του ή ακόμα και την εξυπνάδα του, για να βοηθήσει τους ανθρώπους, και δη τα παιδιά, όπως ακριβώς συμβαίνει στην ιστορία της Τασούλας Επτακοίλη.

Στον κόσμο των παραμυθιών η αλεπού υπήρξε πολύ συχνά πονηρή, το φίδι μοχθηρό, το αρνί άβουλο κι άκακο, ο λύκος άπληστος, ο τζίτζικας τεμπέλης, το μυρμήγκι εργατικό κι ο γάιδαρος πεισματάρης κι ανόητος. Σε κάθε περίπτωση, ο εξανθρωπισμός των ζώων,  για αρκετά χρόνια, δέχθηκε δριμύτατη κριτική από όλους εκείνους που θεωρούσαν πως τα ζώα ήταν κατώτερα όντα του ανθρώπου, άρα, πώς γίνεται να μιλούν ή να νιώθουν ή να σκέφτονται!

Η πένα, όμως, ευφάνταστων συγγραφέων κάνει την ανατροπή. Ο Κίπλινγκ και ο Τζακ Λόντον, στις αρχές του 20ου αιώνα, δίνουν στον λύκο τη χαμένη του μεγαλοπρέπεια και τον τοποθετούν κυρίαρχο μέσα στη φύση, ακόμα κι αν στις ιστορίες τους είναι επικίνδυνος και σε πόλεμο με τον άνθρωπο.

Στο πέρασμα των χρόνων η εικόνα της αλεπούς μεταβάλλεται αργά αλλά σταθερά. Το 1943, στον «Μικρό Πρίγκιπα» του Αντουάν Σαίντ Εξυπερύ παρουσιάζεται η «σοφή» αλεπού να συνομιλεί μαζί του και τα λόγια της να είναι το συστατικό της δομής όλης της ιστορίας.

Σήμερα έρχεται η παιδική σκηνή του Κ.Θ.Β.Ε. να δικαιώσει τον κακομοίρη τον γάιδαρο με το έργο της Τασούλας Επτακοίλη, σε μια μουσική παράσταση, έτσι όπως την ενορχήστρωσε ο Τάσος Πυργιέρης, την έντυσε μουσικά ο Δημήτρης Μαραμής, τη γέμισε χρώματα και γουστόζικα κοστούμια η Αλεξία Θεοδωράκη, τη φώτισε πολύχρωμα ο Στέλιος Τζολόπουλος, τη χορογράφησε με φαντασία ο Κωνσταντίνος Γεράρδος και την υποστήριξαν υποκριτικά οι εξαιρετικοί ηθοποιοί του μεγαλύτερου πολιτιστικού φορέα του Βορρά.

Η πρόθεση των δημιουργών (συγγραφέας, συντελεστές παράστασης) εμπεριέχει, κατά τη γνώμη μου, δύο συνιστώσες: Την καλλιτεχνική και την επιστημονική. Η καλλιτεχνική αφορά στην προσπάθεια όλων να φέρουν τα παιδιά σε επαφή με δύο τέχνες ταυτόχρονα. Τόσο με την δισυπόστατη μουσική, ως επιστήμη και ως τέχνη, όσο και με το παιδικό θέατρο. Το δεύτερο είναι ένα πεδίο δράσης, όπου τονίζεται η καλλιτεχνική του αξία με τρόπο που να απορρίπτει κάποιες απόψεις που το καθιστούν ένα κατώτερο ποιοτικά παράγωγο του θεάτρου. Αυτή την πρόθεση έρχεται να στηρίξει σθεναρά η επιστημονική, παρουσιάζοντας ένα δομημένο μουσικοπαιδαγωγικό πρόγραμμα.

Συμπερασματικά, καταλήγουμε στην αβίαστη μύηση των παιδιών στις τέχνες του θεάτρου και της μουσικής, ώστε να γίνουν καλοί θεατές ως ενήλικοι και, παράλληλα, προσθέτουμε την ψυχαγωγία, τη διασκέδαση και τη διάδραση, επειδή τα παιδιά συμμετέχουν στη δράση με τον δικό τους τρόπο.

Στο «Βασιλικό Θέατρο» η παράσταση «Γκάρης, το μιούζικαλ» είναι ένα καλοδουλεμένο σύνολο λόγου, μουσικής, υποκριτικής, χρωμάτων και, σίγουρα, ένα χαρούμενο πάρτι για μικρούς και μεγάλους.

Οι γοργοί ρυθμοί, η εξαίσια μουσική του Δημήτρη Μαραμή, τα ταξιδιάρικα τραγούδια, δεδομένου ότι η παράσταση απογειώνει το κοινό από την έναρξη, ως μέσο μεταφοράς στον φανταστικό, υπερβατικό κόσμο των παραμυθένιων ηρώων – ζώων, με ικανό κυβερνήτη τον σκηνοθέτη Τάσο Πυργιέρη, οι μαγικές εικόνες που «ζωγραφίζουν » οι συνεργάτες του επί σκηνής, το κέφι και η ενέργεια των ηθοποιών του Κ.Θ.Β.Ε. βάζουν την πλατεία σε μια ευφρόσυνη ατμόσφαιρα και ενεργοποιούν τη συνεργασία πομπού και δέκτη, ώστε η αίθουσα θυμίζει κέντρο ψυχαγωγίας και διασκέδασης.

Ο χαρισματικός Δημήτρης Σακατζής ερμηνεύει αριστοτεχνικά τον μαέστρο – αφηγητή. Αεικίνητος, θαρρείς ένα παλλόμενο γεμάτο ζωντάνια όργανο, που με απίστευτη ενέργεια και αδιάκοπο κέφι, οδηγεί επιδέξια με την μπαγκέτα του την πλατεία στον μύθο και την καθιστά άμεσα, δρώσα συνιστώσα της παράστασης.

Ο Γκάρης – Χρήστος Παπαδημητρίου, ο ήρωας γάιδαρος, όχι μόνο δεν γκαρίζει, παρότι από αυτό το ρήμα γεννήθηκε το όνομά του, αλλά είναι καλλικέλαδος σαν γκρίζο μεγαλόσωμο καναρίνι με ευμεγέθη αυτιά.

Όλοι οι ηθοποιοί που ερμηνεύουν τους άλλους χαρακτήρες – οικόσιτα ζωάκια, είναι άριστα συντονισμένοι σ’ όλη τη δράση, υποδύονται με τέχνη και γενναιοδωρία την ιδιαιτερότητα του κάθε ζωντανού κι έχουν τη συνεργασία στον πεζό και στον μουσικό λόγο, πίστα απογείωσης.

Τα κοστούμια της Αλεξίας Θεοδωράκη, είναι ένα πάνθεον από φορεσιές μοντέρνας αστικής τάξης, από αναγνωρίσιμα ρούχα υπαίθρου και, επίσης, με γούστο και φαντασία οι ρεαλιστικές μάσκες των ζώων. Όλα κυριαρχούν στη σκηνή και γοητεύουν τα μάτια των θεατών, μικρών και μεγάλων.

Οι φωτισμοί του Στέλιου Τζολόπουλου, όπως πάντα, φαντασμαγορικοί, δίνουν διαστάσεις άλλοτε γήινες κι άλλοτε υπερκόσμιες.

Έπαινος σε όλη την ομάδα που εργάστηκε για ένα τόσο τερπνό αποτέλεσμα.

Επίλογος

Θα έλεγα ότι η καλλιέργεια της ενσυναίσθησης και της αποδοχής είναι δώρα του θεάτρου που έρχονται σε δεύτερο χρόνο.

Υπάρχουν πολλά περισσότερα που καλλιεργούνται μέσα από το θέατρο, πολύ πιο βασικά. Λόγου χάρη, από τη στιγμή που αποφασίζει ο γονιός με το παιδί του να επισκεφτούν μια παράσταση, καλλιεργείται μια συγκεκριμένη αγωγή. Αφιερώνεται χρόνος για να βιωθεί από κοινού μια σειρά εμπειριών, όπως η έγκαιρη προσέλευση στον χώρο, η τήρηση σειράς προτεραιότητας, η εκτίμηση προς τον διπλανό, ο σεβασμός προς τον δημόσιο χώρο και τους εργαζόμενους. Επιπρόσθετα, διανοίγεται ένα γόνιμο πεδίο καταγραφής εντυπώσεων και συζητήσεων μετά την αυλαία.

Κατόπιν έρχεται η ενσυναίσθηση, η αποδοχή, η συμπερίληψη, η δυνατότητα να μπαίνεις στη θέση του άλλου μέσα στον περίπατο της δικής σου φαντασίας .

Το παραμύθι, σε κάθε περίπτωση, δεν είναι μόνο ψυχαγωγία για τα παιδιά. Είναι το μέσο που τα βοηθά να καταδοθούν στην εσωτερική τους φύση, με τις άπειρες ηθικές και πνευματικές της δυνατότητες, αλλά και ο πιο άμεσος τρόπος για να οδηγηθούν με ασφάλεια στην ωριμότητα. Από τα αρχαία κιόλας χρόνια, άλλωστε, οι άνθρωποι αντιλαμβάνονταν, ανέλυαν και κατανοούσαν την πραγματικότητα μέσα από ιστορίες. Τα ζώα – ήρωες παραμυθιών, όπως και στην αληθινή ζωή, συμβολίζουν την ενστικτώδη και διαισθητική  πλευρά της.

Στα παραστατικά παραμύθια και στις ιστορίες που απευθύνονται σε παιδιά, όπως στη συγκεκριμένη φαντασμαγορική παράσταση, οι θεατές- αναγνώστες εύκολα ταυτίζονται με τους τετράποδες πρωταγωνιστές.

Συντελεστές

Συγγραφέας: Τασούλα Επτακοίλη

Θεατρική διασκευή: Βαγγέλης Κουφάκος

Σκηνοθεσία: Τάσος Πυργιέρης

Σκηνικά-Κοστούμια: Αλεξία Θεοδωράκη

Μουσική: Δημήτρης Μαραμής

Στίχοι: Σωτήρης Τριβιζάς

Χορογραφίες: Κωνσταντίνος Γεράρδος

Φωτισμοί: Στέλιος Τζολόπουλος

Μουσική διδασκαλία: Παναγιώτης Μπάρλας

Βοηθός σκηνοθέτη: Χριστόφορος Μαριάδης

Β΄ βοηθός σκηνοθέτη: Θανάσης Δισλής

Βοηθός σκηνογράφου-ενδυματολόγου: Μανώλης Ψωματάκης

Ειδικές κατασκευές: Χριστίνα Θαλασσά

Οργάνωση παραγωγής: Μαρίνα Χατζηιωάννου

Παίζουν οι ηθοποιοί: Μαριάννα Αβραμάκη (Φουρνάρισσα, Πεπίτα, Προβατίνα), Λευτέρης Αγγελάκης (Λούφας, Σκύλος), Πελαγία Αγγελίδου (Τζούλη Αρχισυντάκτρια, Κουκουβάγια), Μάνος Γαλανής (Φούρναρης, Γουρούνι, Κυρ Μέντιος), Ελένη Γιαννούση (Γκριζούλα, Δημοσιογράφος 2), Ηλέκτρα Γωνιάδου (Ριρίκα, Κοτίτσια), Μάρα Μαλγαρινού (Γατόνια, Κότα 2), Χρήστος Παπαδημητρίου (Γκάρης), Μαρία- Νεφέλη Παρασκευοπούλου (Κότα 1, Δημοσιογράφος 1), Δημήτρης Σακατζής (Μαέστρος, ο αφηγητής), Εύη Σαρμή (Τασούλα, Αλεπού), Ευανθία Σωφρονίδου (Ροδούλα, Κότα, Κατσίκα, Αρουραία), Ελευθερία Τέτουλα (Κυρία Γεωργία, Λαγός),  Γιάννης Τσάτσαρης (Κυρ Θοδωρής, Αυτιάς, Αφεντικό)

Παραστάσεις για σχολεία: Τρίτη – Παρασκευή:  10.30

Παραστάσεις για το κοινό: Κάθε Κυριακή 11:00

ΠΑΥΛΟΣ ΛΕΜΟΝΤΖΗΣ