ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΥΛΟ ΛΕΜΟΝΤΖΗ 

Το πρώτο θεατρικό έργο που έγραψε ο Τζέφ Μπάρον είναι το «Κάθε Πέμπτη κύριε Γκρην»,

το οποίο έχει κάνει τον γύρο του κόσμου, καθώς έχει παιχτεί σε 60 περίπου χώρες αποσπώντας βραβεία και ενθουσιώδεις κριτικές. Πρόκειται για την ιστορία του απομονωμένου και μονήρους ηλικιωμένου κ. Γκρην που ζει στο Μανχάταν και αναγκάζεται κάθε Πέμπτη να δέχεται την επίσκεψη ενός νεαρού άντρα, τον οποίο είχε τραυματίσει ελαφρά σε ένα τροχαίο.

 Ανάμεσα από τις διαφωνίες τους παρακολουθούμε τη σταδιακή οικοδόμηση μιας δύσκολης σχέσης, όπου η διαφορετικότητα – και όχι μόνο – σε ό,τι αφορά τη γενιά αλλά και τη μοναξιά, δίνουν τη θέση τους στην τρυφερότητα που έρχεται να γεφυρώσει τις αποστάσεις, τις θηριωδίες του παρελθόντος και τις αγκυλώσεις του παρόντος.

 Το έργο, απλό στη δομή του, μ’ ένα θέμα που, θαρρείς, το σκέφτηκε πολύ εύκολα ο συγγραφέας, εφόσον συναντάμε συχνά στο θέατρο βασικές θεμελιώδεις συγκρούσεις στο πεδίο των αξιών, τέτοιες, που βασανίζουν ανθρώπινες ψυχές, τις κάνουν θύτες ή θύματα, έρμαια μιας αδυσώπητης μοίρας. 

Η Αντιγόνη συγκρούεται με τον νόμο του Κρέοντα, ο Άμλετ κατατρύχεται από τη σαπίλα του βασιλείου της Δανίας. Όταν υπάρχουν αυτές οι αναφλέξεις, οι χαρακτήρες εμπλουτίζουν ένα θεατρικό κείμενο, αυτονομούνται κι αποκτούν τη δική τους υπόσταση.

Το συγκεκριμένο έργο έχει αυτά τα απλά και ιδιοφυή στοιχεία, που το κάνουν σπουδαίο. Επιπλέον, είναι σύγχρονο. Ο ηλικιωμένος κύριος Γκρην ζει απομονωμένος σ’ ένα παλαιό κτίριο της μητρόπολης, είναι γέρο- παράξενος, διατυμπανίζει πως δεν έχει κανέναν συγγενή και καμία ανάγκη. Ένας ερημίτης που πέφτει κάποια στιγμή σ’ ένα αυτοκίνητο, καθώς επιχειρεί να περάσει απέναντι με κόκκινο το φανάρι.

Ο νεαρός οδηγός Ρος Γκάρντινερ εντέλλεται από δικαστή, που διαπιστώνει υπερβολική ταχύτητα, να παρέχει στον γηραιό κύριο κοινωνική υπηρεσία κάθε Πέμπτη. Να του ψωνίζει υλικά αγαθά, να του κάνει διάφορες εξυπηρετήσεις.

Παρά την πείσμονα αρχική αντίδραση του κυρίου Γκρην, ο πάγος λιώνει σταδιακά, βοηθούσης της κοινής καταγωγής: και οι δυο είναι Αμερικανοεβραίοι.

 Θα έλεγε κανείς ότι όλα θα κυλήσουν ομαλά από εδώ και στο εξής, όμως τώρα ξεκινούν τα ενδιαφέροντα. Ο Ρος είναι ομοφυλόφιλος και Εβραίος, αλλά ο κ. Γκρην είναι τόσο Εβραίος και τόσο δεμένος με τις παραδόσεις της φυλής του, ώστε δε θέλει να ακούσει περί ομοφυλοφιλίας. Άλλωστε, έτσι ακριβώς είναι και οι γονείς του Ρος, στους οποίους εκείνος υποκρίνεται τον ανανήψαντα. Στη συνέχεια ο Ρος ανακαλύπτει ότι ο κ. Γκρην έχει αποπέμψει από την οικογενειακή εστία την κόρη του Ραχήλ, επειδή παρέβη τις παραδόσεις και παντρεύτηκε Αμερικανό, μη Εβραίο, και δημιούργησε οικογένεια.

 Προσηλωμένοι στη σκηνή οι θεατές παρακολουθούμε, με ασίγαστο ενδιαφέρον, στη σφιχτή παράσταση που έστησε με ευαισθησία, σεβασμό στο κείμενο και σημασία στη λεπτομέρεια ο Κώστας Γάκης, δύο παράλληλα δράματα, δυο άνδρες να βάλλονται από στοιχεία, που κανείς ποτέ δεν μπόρεσε να ελέγξει και να ορίσει: την καταγωγή και το φύλο. 

Ο νεαρός Ρος προσφέρει την υιική του στοργή στον κ. Γκρην και καταφέρνει να του ξεριζώσει τον ρατσιστικό συντηρητισμό του, να του αφυπνίσει την πατρική αγάπη και την επιθυμία να σμίξει με την κόρη του, αλλά και να κατανοήσει και τη δική του σεξουαλική ιδιαιτερότητα. Ο αλληλοσεβασμός, η κατανόηση της διαφορετικότητας, η αγάπη, είναι η ασφαλής οδός για τη συνύπαρξη των ανθρώπων και την «έξοδό» τους από τη μοναξιά. 

 Η δεύτερη πράξη ωθεί το έργο σε δραματικό έδαφος που θυμίζει τον Βασιλιά Ληρ. Ίσως ένας συναισθηματικός Βασιλιάς Ληρ, αλλά η στόχευση του σκηνοθέτη, για τη δύναμη και τη φαινομενική σκληρότητα της αφοσιωμένης πίστης, αποκαλύπτει ότι ο Τζεφ Μπάρον είναι ένας δραματουργός ικανός για τεχνητή σκληρότητα και αυστηρότητα, χωρίς να γίνεται ενοχλητική για το κοινό.

Ο διάλογος μεταξύ των δυο ηρώων ισορροπεί αριστοτεχνικά την κωμωδία με το δράμα και τα συναισθήματα εναλλάσσονται στον εσωτερικό κόσμο του θεατή, σαν αέρας, σαν θάλασσα, σαν νηνεμία και σαν αντάρα. Η σκηνή, όπου αυτοί οι δύο τόσο διαφορετικοί, αλλά και τόσο ίδιοι άντρες, ξαφνικά αναγνωρίζουν τον εαυτό τους ο ένας στον άλλο κι αγκαλιάζονται, είναι από τις καλύτερες στιγμές, τις πιο συγκινητικές. 

 Η παράσταση κινείται σε ρυθμούς κοντσέρτου, μέσα σ’ ένα ατμοσφαιρικό vintage σκηνικό του Αντώνη Χαλκιά, το οποίο φωτίζει ο Λευτέρης Παυλόπουλος μεγεθύνοντας την ατμόσφαιρα θεάτρου δωματίου, ενώ η μουσική του πολυπράγμονα καλλιτέχνη Κώστα Γάκη, που συνυπογράφει με τον συγγραφέα και τη μετάφραση, μας χαρίζει εικόνες τρυφερότητας, ανθρωπιάς, αλλά και αποτυπώνει ευθύβολα το βάρος της μοναξιάς, ενώ στρώνει χαλί για εξαιρετικές ερμηνείες από τους δυο ηθοποιούς. Το πέρασμα του χρόνου στιγματίζουν τα κοστούμια του Μάριου Ράμμου.

Ο σπουδαίος, αειθαλής Γιώργος Κωνσταντίνου, ερμηνεύει καίρια τον κύριο Γκρην που η μοναξιά τού προσδίδει ιδιαιτερότητες παραξενιάς.Ο παλαίμαχος ηθοποιός έχει εξαιρετικές δραματικές στιγμές, χρωματισμένες με πικρό χιούμορ, αυτό που υπαινίσσεται το γεροντικό πείσμα, την αφέλεια, τις σκουριασμένες αντιλήψεις. Πλάθει με συγκινητική αλήθεια έναν αξιοπρεπή πατέρα, παρόλη την ερημιά του, διψασμένου, ωστόσο, για την αγάπη του παιδιού του. Ερμηνεία μεστή, αυθεντική, ανεπιτήδευτη, πηγαία, φυσική, με την ωριμότητα και πληρότητα που μόνο ο χρόνος ξέρει να φέρνει.

Δίπλα του ο εξαιρετικός Αποστόλης Τότσικας, αποδεικνύει πόσο καλός ηθοποιός είναι, καθώς ερμηνεύει έξοχα έναν χαρακτήρα με βάθος και δύναμη, χωρίς ίχνος εξεζητημένης συμπεριφοράς για δεκανίκι. Οργώνει τον ιδιωτικό χώρο του κυρίου Γκρην, με την ενέργεια ενός ανθρώπου που η απόρριψη τον οδηγεί σε εκρήξεις αγανάκτησης, θρυμματίζει την κρυσταλλωμένη ψυχική πληγή του γέροντα, τη θωπεύει με τα λόγια του και τις πράξεις του και τη δένει αποτελεσματικά, ώστε παύει η αιμορραγία της, επειδή ο νεαρός Ρος απλώνει την ελπίδα πάνω της, σαν θαυματουργό γιατρικό.

 Είναι καθηλωτικός, είναι συγκινητικά αληθινός, είναι βαθιά ανθρώπινος και είναι gay και Εβραίος. Η αίθουσα τον ανταμείβει γι’ αυτήν την ερμηνεία με χειροκροτήματα ανάμεσα στις σκηνές και στο φινάλε. 

Πρόκειται για μια τρυφερή, συγκινητική ιστορία που συνδυάζει το χιούμορ και την ευαισθησία. Μιλάει για την ανθρώπινη μοναξιά, τον ρατσισμό σε κάθε του έκφανση, το μεγαλείο της συγχώρεσης, της ενσυναίσθησης, μιλάει και δείχνει τη λυτρωτική φιλία. Άλλωστε, η συγχώρεση μπορεί να φέρει ηρεμία και γαλήνη στις ψυχές των ανθρώπων και να επουλώσει τραύματα του παρελθόντος. Η αγάπη δε, στέφεται «νικητής» στο τέλος.

Συντελεστές:

Κείμενο: Τζεφ Μπάρον

Μετάφραση: Τζεφ Μπάρον &Κώστας Γάκης 

Σκηνοθεσία – Μουσική σύνθεση: Κώστας Γάκης

Σκηνογραφία: Αντώνη Χαλκιάς

Ενδυματολογία: Μάριος Ράμμος 

Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος 

Βοηθός σκηνοθέτη: Νατάσα-Φαίη Κοσμίδου 

Γραφιστική Επιμέλεια: Truly.gr

Φωτογραφίες: Πάτροκλος Σκαφιδάς 

Μάρκετινγκ και Διαφήμιση: Γιάννης Βαλτινός

Ερμηνεύουν: Γιώργος Κωνσταντίνου, Αποστόλης Τότσικας 

ΠΑΥΛΟΣ ΛΕΜΟΝΤΖΗΣ

ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΥΛΟ ΛΕΜΟΝΤΖΗ

Μετά από το HUM@NITARIUM και τη διερεύνηση των εννοιών της ηθικής και της τιμωρίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η ομάδα θεάτρου «Ars Moriendi» καταπιάνεται με ένα από τα σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα του εικοστού αιώνα, το προφητικό «1984» του George Orwell.

Το έργο του Orwell, σε διασκευή και σκηνοθεσία Θάνου Νίκα, ανεβαίνει στο Δημοτικό Θέατρο «Άνετον» στο πλαίσιο της «Ανοιχτής Θεατρικής Σκηνής της Πόλης», που διοργανώνει η Διεύθυνση Πολιτισμού και Τουρισμού του Δήμου Θεσσαλονίκης.

«Αν θέλεις μια εικόνα του μέλλοντος, φαντάσου μια μπότα να πατάει το πρόσωπο ενός ανθρώπου, για πάντα.»

Στον θαυμαστό 21ο αιώνα, με ολοένα και περισσότερες κυβερνήσεις και εταιρείες τεχνολογίας να αποκτούν ανεξέλεγκτη δύναμη, η «μπότα» παίρνει ψηφιακή μορφή και ο «Μεγάλος Αδελφός» δεν είναι άλλος από τον υπερτροφικό αλγόριθμο που δημιουργήσαμε: ένα πολύπλοκο σύστημα που παρακολουθεί τις προτιμήσεις μας, προβλέπει τις συμπεριφορές μας, διαμορφώνει το περιεχόμενο που ακόρεστα καταναλώνουμε, διαγράφει αναρτήσεις μας που «ενοχλούν» και μας επιβάλλει ποινές, κατασκευάζοντας μια εικονική πραγματικότητα που καθορίζει τις αντιλήψεις μας∙ μια πραγματικότητα από την οποία είμαστε τόσο εξαρτημένοι που παθαίνουμε κρίση πανικού αν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης «πέσουν» για λίγη ώρα, όπως έγινε πρόσφατα.

«Η πραγματικότητα υπάρχει μόνο στο μυαλό και πουθενά αλλού.»

Ο Θάνος Νίκας μελέτησε το εμβληματικό έργο, το μετέφρασε στη γλώσσα μας, το διασκεύασε για τη σκηνή και το σκηνοθέτησε στην παραστατικότητά του. Οι θεατές, πέρα από το ενημερωτικό σκηνοθετικό σημείωμα, αντιλαμβανόμαστε ως δέκτες, καθόλου παθητικοί, ότι το 1984 δεν είναι μία νουβέλα ή ένα απλό μυθιστόρημα. Είναι μία ανατριχιαστικά ακριβής προφητεία για το μέλλον του κόσμου, ένα μανιφέστο, είναι η εξιστόρηση της μοναχικής και διαχρονικής μάχης του ατόμου με το σύστημα, έναν μηχανισμό δομημένο μεθοδικά, σχεδόν άφθαρτου, που αποσκοπεί στον απόλυτο έλεγχο και την κατάργηση κάθε ελευθερίας – κάθε πραγματικής ελευθερίας , αυτής που πηγάζει από την αντικειμενική ματιά και την προσωπική σκέψη.

Ισορροπώντας ανάμεσα στον ωμό και τον φανταστικό ρεαλισμό, η παράσταση – περφόρμανς δημιουργεί έναν κόσμο φτιαγμένο από τις υποκειμενικές και θραυσματικές αναμνήσεις του κεντρικού ήρωα, Winston Smith, προκαλώντας παράλληλα το κοινό να αποφασίσει αν τα γεγονότα που απεικονίζονται στη σκηνή είναι αυθεντικά, να διακρίνει την αλήθεια από το ψέμα. Αρωγοί του τα «2 λεπτά μίσος» κι ο άτεγκτος καθοδηγητής, το μάτι του Μεγάλου Αδελφού, η φωνή του εντολέα.

Ο Ουίνστον Σμιθ λειτουργεί ως πειθήνιο ρομποτάκι και δουλειά του είναι να παραφράζει και να παραποιεί γεγονότα που είχαν λάβει χώρα στο παρελθόν, έτσι ώστε να βολεύουν τα παροντικά συμφέροντα του «αφεντικού».

Η νοθεία της ελεύθερης σκέψης πηγάζει από το πρόγραμμα της «γλωσσοκάθαρσης» και την σύσταση μιας καινούργιας γλώσσας. Αυτό που γίνεται στην ουσία είναι η εκ νέου ερμηνεία των λέξεων ώστε η πραγματική σημασία τους να παραποιείται και να βολεύει ξανά τα συμφέροντα του χρηματοδότη ή του κόμματος, πιο απλά, του χειριστικού αφεντικού.

Η γλώσσα του 1984 είναι η μόνη που αντί να εμπλουτίζεται μειώνεται, έτσι ώστε να μειωθεί η αντιληπτική και επικοινωνιακή ικανότητα του ατόμου.

Θαρρώ, πως η σκηνοθεσία έχει επιρροές από το εξαιρετικό έργο του Στάνλεϊ Κιούμπρικ «Το κουρδιστό πορτοκάλι», από το « the truman show» του Πήτερ Γουίαρ και από το «Μίσος» του Ματιέ Κασοβίτς όχι μόνο εννοιολογικά αλλά και σχηματικά, εφόσον θυμίζει έντονα σκηνές από τις ακραίες συμπεριφορές.

Θεματολογικά, πρόκειται για μια σπουδή πάνω στη βία, τόσο των συμμοριών όσο και του κράτους και του σωφρονιστικού συστήματος, όπως τα περιέγραψε ο συγγραφέας Άντονι Μπέρτζες. Δεν απέχει και πολύ, η διασκευή του «1984» από τον Θάνο Νίκα, τουλάχιστον στο δυστοπικό κεφάλαιο της εξάρτησης σημερινών ανθρώπων από τις επιταγές των κοινωνικών δικτύων, έρμαια των οποίων είναι , κυρίως, οι νεαρές ηλικίες, άρα πλάθονται γενιές υπερβολικά αφοσιωμένες στους ορισμούς των μηχανήματων επικοινωνίας.

Το πήγαμε, μάλιστα, και ένα βήμα παρακάτω, αφού οικειοθελώς μεταφορτώνουμε όλες σχεδόν τις προσωπικές μας πληροφορίες σε διαδικτυακές βάσεις δεδομένων , ακόμα και το πού βρισκόμαστε και το τι κάνουμε ανά πάσα στιγμή.

Η σκέψη στο 1984 είναι έγκλημα που τιμωρείται με θάνατο.
Ο έρωτας είναι έγκλημα που τιμωρείται με θάνατο.
Η γνώση είναι έγκλημα που τιμωρείται με θάνατο.

Ο άνθρωπος ηττάται.
Άδοξα και ασήμαντα.

Ο κεντρικός ήρωας, Ουίνστον Σμιθ, ( εξαιρετικός ο Δημήτρης Δάγκαλης) ζει στον ζοφερό κόσμο της Ωκεανίας, προσπαθώντας με κάθε μέσο να διατηρήσει τη λογική του απέναντι στο ασφυκτικό καθεστώς παρακολούθησης του Μεγάλου Αδελφού, που έχει απαγορεύσει διά ροπάλου κάθε σκέψη. Σε αυτό το περιβάλλον ερωτεύεται την Τζούλια( πολύ καλή η Μάιρα Σιδερίδου), ενώ δεν παύει να διαπράττει όλο και περισσότερα Εγκλήματα Σκέψης. Σκέφτεται, θυμάται, φαντάζεται, ελπίζει. Ελπίζει σε ένα μέλλον χωρίς τον Μεγάλο Αδελφό. Όμως, οποιαδήποτε απόπειρα απόδρασης είναι μάταιη.

Ένας πολύ δυνατός πυρήνας ηθοποιών μεταφέρει επί σκηνής, υπό τη σκηνοθετική καθοδήγηση του Θάνου Νίκα, ο οποίος ερμηνεύει ιδανικά το χειριστικό παντοδύναμο «αφεντικό», το εφιαλτικό βίωμα του κεντρικού ήρωα και την αντίστοιχη περιρρέουσα ατμόσφαιρα, αναδεικνύοντας την ανεξάντλητη, διαχρονική δυναμική του κειμένου και την εκρηκτικότητα της δράσης του. Ένα τολμηρό, ριζοσπαστικό εγχείρημα, αντίστοιχο του αξεπέραστου κειμένου το οποίο υπηρετεί, μια υπενθύμιση ότι το μέλλον είναι εδώ.

Δε γνωρίζω αν η τελική ήττα του ανθρώπου είναι η ειλικρινής πρόβλεψη του Όργουελ ή αν σκοπός του ήταν να τρομοκρατήσει για να αφυπνίσει συνειδήσεις και να αποφευχθεί η προφητεία. Η παράσταση έχει εμφανή στόχο με την ευρηματική σκηνοθεσία να αναμοχλεύσει, προς όφελος του σύγχρονου ανθρώπου, τον κόσμο της «Ωκεανίας». Μία από τις 3 υπερχώρες που έχουν απομείνει και στο «1984» διαχωρίζεται σε 3 τάξεις:

1η) Το εσωτερικό κόμμα – η άρχουσα και ευημερούσα τάξη (ποσοστό ~1%)
2η) Το εξωτερικό κόμμα – οι υπάλληλοι του κόμματος και λοιποί εργάτες του (ποσοστό ~20)
3η) Το προλεταριάτο – το υπόλοιπο συντριπτικό ποσοστό του κόσμου, που ζει υπό συνθήκες απόλυτης εξαθλίωσης με μηδαμινή πρόσβαση σε αγαθά.

Αυτά είναι περίπου και τα ποσοστά των τάξεων του σήμερα.

Το κείμενο θα κλείσει έτσι ωμά και απαισιόδοξα, όπως απαισιόδοξος ήταν και ο Όργουελ.
Αφενός, επειδή η απειλή είναι ρεαλιστική και, αφετέρου, σαν ανανέωση της προειδοποίησης του Βρετανού συγγραφέα.

Η Ευαγγελία Κιρκινέ διαμόρφωσε τον χώρο ως μία «φοβική» εικαστική εγκατάσταση. Ένα κατακόκκινο υπερυψωμένο παραλληλόγραμμο, ως θεόρατο «μάτι» πάνω από τους ήρωες και, ταυτόχρονα, η οθόνη όπου πέφτουν οι ριπές- συνθήματα, οι ριπές -κραυγές, διαμαρτυρίες, επανάσταση, υποταγή. Τα κοστούμια της στο αυτό ύφος, εξυπηρετούν τη σκηνοθετική άποψη, ενώ οι ερμηνείες των καλών ηθοποιών της συμπαγούς ομάδας, πέρασαν στο κοινό το «δια ταύτα» της παράστασης: Το «1984» αποτελεί μια ισχυρή μήτρα, μια πηγή αξιών και αρχών που μπορούν να εμπνεύσουν την κριτική στάση απέναντι σε κεντρικά γνωρίσματα του ώριμου καπιταλισμού, από την εξουσία των μεγάλων επιχειρήσεων και από την καλλιέργεια εθνικιστικού παροξυσμού, μέχρι τον «καπιταλισμό της παρακολούθησης».

*Η παράσταση είναι ακατάλληλη για ανηλίκους, καθώς περιέχει σκηνές γυμνού και βίας.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Κείμενο: George Orwell

Μετάφραση – Διασκευή – Σκηνοθεσία: Θάνος Νίκας

Σκηνικός χώρος – Κοστούμια: Ευαγγελία Κιρκινέ

Χειρισμός κονσόλας: Δέσποινα Παντελάδη

Παίζουν: Βύρων Αναγνωστόπουλος, Δημήτρης Δάγκαλης, Άννα Μαρία Κόκκινου, Θάνος Νίκας, Μάιρα Σιδερίδου

Επικοινωνία: Λία Κεσοπούλου

Γραφιστικός σχεδιασμός: Λίζα Γεωργοπούλου

Παραγωγή: Ars Moriendi Theatre Group

Η παράσταση πραγματοποιείται με την οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού

 ΠΑΥΛΟΣ ΛΕΜΟΝΤΖΗΣ

ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΥΛΟ ΛΕΜΟΝΤΖΗ

Το ρομαντικό δράμα «Ρωμαίος και Αννέτα», του σπουδαίου συγγραφέα Ζαν Ανούιγ, θυμίζει στους θεατές τον ρομαντισμό και τη θυσία που επιτάσσει, συνήθως, ένας μεγάλος έρωτας.

Ο ποιητικός λόγος του κειμένου αλλά και ο ρεαλισμός αναδεικνύονται μέσα από τις ερμηνείες των ηθοποιών.

Η κ. Άννα Φόνσου βάζει τη σκηνοθετική της σφραγίδα στο αγαπημένο έργο του Αλέξη Σολομού, τη μετάφραση του οποίου είχε κάνει ο ίδιος, για αυτό και η παράσταση είναι αφιερωμένη στη μνήμη του.

Είναι η πρώτη φορά που το ΚΘΒΕ ανεβάζει έργο του σημαντικού Γάλλου δραματουργού. Ένα έργο εξαιρετικής μαεστρίας, που με σαρκαστική διάθεση αναμετριέται με την απόγνωση και την απελπισία των χαρακτήρων του.

Ο «Ρωμαίος και Αννέτα» γράφτηκε το 1945. Ο Ζαν Ανούιγ επαναφέρει στο κείμενο αυτό βασικούς προβληματισμούς του: την πάλη ανάμεσα στην ελευθερία και στην κοινωνία, στο άτομο και τους θεσμούς, στην πρωταρχική δύναμη των συναισθημάτων. Στη ζωή που επιμένει και στον θάνατο που καραδοκεί δίπλα στην ανυποχώρητη δύναμη του έρωτα. Ποιος είναι ο δρόμος που απομένει στον άνθρωπο που αντιστέκεται; Πού οδηγούν τα απανωτά «όχι» στον συμβιβασμό και στον κομφορμισμό;

Σημείωμα Σκηνοθέτη

Έχω κάνει πολλές σκηνοθεσίες στην καριέρα μου. Ένα από τα όνειρά μου ήταν το έργο του Ζαν Ανούιγ «Ρωμαίος και Αννέτα», σε μετάφραση του Αλέξη Σολομού.

Το «Ρωμαίος και Αννέτα» το είχα παίξει με το ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ, πριν πολλά χρόνια με μεγάλη επιτυχία, σε μετάφραση και σκηνοθεσία Αλέξη Σολομού. Είναι ένα έργο πλημμυρισμένο από ποίηση, ρομαντισμό, έρωτα, αγάπη και μίσος. Γιατί όταν ένας καλλιτέχνης υψώνει μια σπαρακτική κραυγή ενάντια σε έναν κόσμο γεμάτο μίσος, μάλλον οπαδός της αγάπης και του ρομαντισμού θα έπρεπε να ονομαστεί. Και έτσι μου αρέσει να βλέπω τον Ζαν Ανούιγ. Για αυτό και όλο μου το ενδιαφέρον σε αυτό το ποιητικό έργο, στηρίχτηκε στην ερμηνεία των ηθοποιών, τους οποίους ευχαριστώ: Έφη Δρόσου, Χρύσα Ζαφειριάδου, Αίγλη Κατσίκη, Νίκος Νικολάου, Γεράσιμος Σοφιανός, Δημήτρης Τσιλινίκος, Κωστής Χατζησάββας. Επίσης τη βοηθό μου και συνάδελφό μου Μαρία Καραμήτρη, ευχαριστώ για τη στήριξή της, την πολύτιμη βοήθειά της και τη συμβολή της στην ολοκλήρωση αυτής της προσπάθειας.

Ελπίζω και εύχομαι να τα καταφέραμε!

Τέλος, θέλω να αφιερώσω την παράσταση στον Αλέξη Σολομό, αυτόν τον σπουδαίο Δάσκαλό μου, τον θεατράνθρωπο, τον συγγραφέα, τον μεταφραστή και σπουδαίο σκηνοθέτη.

Σας ευχαριστώ όλους

Άννα Φόνσου

 Τα κείμενα του Ζαν Ανούιγ χαρακτηρίζονται από την επικράτηση της μοναξιάς και την αδυναμία επικοινωνίας κι ακόμη, διακατέχονται από το αίσθημα της χαμένης αθωότητας και τη μελαγχολία της τρίτης ηλικίας.

Στα έργα του, που τώρα σπανίως παίζονται, βλέπουμε συνήθως ένα πρόσωπο, μια κεντρική μορφή ή και ένα ζευγάρι, που αντιπροσωπεύει την ακέραια απαίτηση του ιδανικού. Οι άλλοι γύρω τους είναι κομπάρσοι, καρικατούρες που μορφάζουν, αποτυπώνοντας στη φυσιογνωμία τους ωμά, τον κοινό κανόνα, τις καταστάσεις, τις προορισμένες να τραυματίσουν και να διαψεύσουν το ιδανικό.

Στο «Ρωμαίος και Αννέτα», ο συγγραφέας εμφορείται από την ανάγκη να μιλήσει και αυτός για τον ανεκπλήρωτο έρωτα, επειδή ο έρωτας είναι πανανθρώπινη δύναμη και, ταυτόχρονα, αδυναμία.

Έρωτας είναι αυτή η μυστηριώδης δύναμη που περιπλέκει την καρδιά και νου σε γαϊτανάκι γλυκόπικρων περιπετειών.

Είναι η αινιγματική και πολύχρωμη έννοια, που στον πυρήνα της συνδυάζει ένα κράμα συναισθημάτων, από το πάθος, την τρυφερότητα και τη στοργή, μέχρι την απογοήτευση και τη θλίψη. 

Συνυφασμένος με την ίδια τη σημασία της ανθρώπινης ύπαρξης, ο έρωτας ξεπερνά τα όρια και τη λογική. Έρχεται στη ζωή με αμέτρητες μορφές, γεννώντας αναπάντητα ερωτήματα, αλλά και αναπάντητα συναισθήματα. 

Ο ανεκπλήρωτος έρωτας είναι το θέμα και στην παράσταση του Κ.Θ.Β.Ε.

Η ιστορία, όπως την εμπνεύστηκε ο συγγραφέας από το έργο του Σαίξπηρ «Ρωμαίος και Ιουλιέττα», έχει ως εξής: Ένας νεαρός ανώτερης τάξης, ο Φρέντερικ (Γεράσιμος Σοφιανός), φέρνει στη μητέρα του ( Έφη Δρόσου), την οικογένεια της αρραβωνιαστικιάς του, Τζούλια (Αίγλη Κατσίκη),η οποία – κατώτερης τάξης και, όνομα και μη χωριό – αποτελείται από έναν ηδονιστή πατέρα (Νίκο Νικολάου),έναν μεθυσμένο γιο, τον Λουκιανό (Κωνσταντίνο Χατζησάββα), του οποίου η γυναίκα τον εγκατέλειψε και μια μικρότερη κόρη, την Αννέτα (Ελένη Μισχοπούλου), μια αντικομφορμίστρια, έξω από συμβάσεις, με μια ελευθερία στο μυαλό και στην κίνηση, αλλά ανικανοποίητη στην ψυχή. Το άλλο πρόσωπο, τον μεσάζοντα, τον διακομιστή, τον ταχυδρόμο, υποδύεται ο Δημήτρης Τσιλινίκος.

Οι ηθοποιοί του Κ.Θ.Β.Ε. είναι όλοι τους εξαιρετικοί, όπως πάντα. Κινούνται, έτσι όπως καθοδηγήθηκαν από τη σκηνοθέτρια, σ’ ένα ζεστό σκηνικό που υπογράφει, μαζί με τα κοστούμια, η Δανάη Πανά, αφήνουν τα σημάδια τους στη σκηνή υποκρινόμενοι τους χαρακτήρες, σύμφωνα με τις υποκριτικές τους ικανότητες, εκτίθενται στο κοινό και τίθενται στον σχολιασμό ενός εκάστου θεατή.

Σ’ αυτό το αναπάντεχα θολό τοπίο, λοιπόν, ο αριστοκράτης Φρέντερικ και η μικρότερη κόρη της προβληματικής οικογένειας, η Αννέτα, ερωτεύονται με πάθος. Ζουν σπαραχτικά τον έρωτά τους, τον κρυφό, τον απαγορευμένο, κόντρα στις συμβάσεις και στους κανόνες.

 Καθώς, κάποια στιγμή, συναντιούνται σε μια κάμαρη, η Αννέτα φοράει ένα νυφικό που της έδωσε ένας πρώην εραστής της. Για να αποδείξει στον περίγυρό της την τυφλή αγάπη της για τον πλούσιο Φρέντερικ, κόβει τις φλέβες των καρπών της, τη στιγμή που βλέπουμε ότι ο εγκαταλειμμένος ερωτευμένος νεαρός έχει, ήδη, πάρει δηλητήριο.

Λίγο καιρό αργότερα συνέρχονται από το τραγικό συμβάν, η ιστορία εξελίσσεται στους αυτούς ρυθμούς, όμως τη μέρα που η Αννέτα παντρεύεται τον πρώτο της εραστή, ο αθεράπευτα ερωτευμένος Φρέντερικ τη συναντά ξανά και αγκαλιασμένοι , τελεσίδικα, πνίγονται στη θάλασσα.

Έχω δει και ξαναδεί τους ηθοποιούς της διανομής αυτής να ερμηνεύουν διάφορους ρόλους στο θέατρο, στην τηλεόραση και στον κινηματογράφο, τους χειροκρότησα επανειλημμένως και το κάνω και τώρα. Βεβαίως, ο αβανταδόρικος ρόλος του Λουκιανού επιτρέπει στον εξαιρετικό Κωνσταντίνο Χατζησάββα να ξεχωρίσει για άλλη μια φορά, αλλά και η ντελικάτη, έμπειρη Έφη Δρόσου εντυπωσιάζει και ο Νίκος Νικολάου γοητεύει με την επιβλητική του φωνή και κανείς δεν υστερεί έναντι των άλλων.

Οπωσδήποτε, νεότεροι και παλαιότεροι υποκριτές δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό, έχουν καλή χημεία, η ομορφιά δε, περισσεύει και από τις γυναίκες και από τους άνδρες και ο θίασος εισπράττει δίκαια τον ευφημισμό στο φινάλε.

 Η κ. Άννα Φόνσου είναι μια σπουδαία προσωπικότητα του εγχώριου θεάματος, είναι κοσμαγάπητη και ως ηθοποιός και ως άνθρωπος, το φιλανθρωπικό έργο της άξιο επαίνων και δικαιούται αναγνώρισης και ως σκηνοθέτις. Προερχόμενη από την ένδοξη εποχή του μαυρόασπρου σινεμά, ανοίγει και κλείνει την παράσταση κινηματογραφικά. Το λες και εύρημα, το λες και νοσταλγία.

Συντελεστές

Μετάφραση: Αλέξης Σολομός

Σκηνοθεσία: Άννα Φόνσου

Σκηνικά- Κοστούμια: Δανάη Πανά

Κοστούμια : Άννα Φόνσου

Μουσική: Γιώργος Ανδρέου

Φωτισμοί: Στέλιος Τζολόπουλος

Βίντεο: Βαλλεντίνα Κόπτη

Βοηθός σκηνοθέτη: Μαρία Καραμήτρη

Οργάνωση παραγωγής: Μαριλύ Βεντούρη

*Οι μουσικές του Γιώργου Ανδρέου είναι απόσπασμα από τη Σουίτα για έγχορδα «Αθανασία»

*Κατάλληλο για θεατές άνω των 12 ετών

Παίζουν:

Έφη Δρόσου: μητέρα

Ελένη Μισχοπούλου – Χρύσα Ζαφειριάδου: Αννέτα

Αίγλη Κατσίκη: Τζούλια

Νίκος Νικολάου: Πατέρας

Γεράσιμος Σοφιανός: Φρέντερικ

Δημήτρης Τσιλινίκος: Ταχυδρόμος

Κωνσταντίνος Χατζησάββας: Λουκιανός

Έκτακτη αντικατάσταση: Χριστίνα Κωνσταντινίδου

ΠΑΥΛΟΣ ΛΕΜΟΝΤΖΗΣ