ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΥΛΟ ΛΕΜΟΝΤΖΗ

Δεν πιστεύω ότι το είδος της κοινωνίας που περιγράφω θα προκύψει κατ’ ανάγκη, αλλά πιστεύω πως κάτι παρόμοιο μπορεί να συμβεί. (Τζ. Όργουελ)

Ο Γιώργος Παπαγεωργίου μετά την θρυλική παράσταση του «Αρίστου» του Θωμά Κοροβίνη, επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη για την πολυαναμενόμενη πρεμιέρα του «1984». Έχοντας δίπλα του τον Αλέξανδρο-Δράκο Κτιστάκη («Η Άνοδος του Αρτούρο Ούι», «Όρνιθες», «Ιππόλυτος», «Οι Παίχτες») στη μουσική σύνθεση και την Έλενα Τριανταφυλλοπούλου («Όρνιθες», «Η άνοδος του Αρτούρο Ούι», «Η φάρμα των ζώων») στη διασκευή και στη μετάφραση του προφητικού έργου του Όργουελ. Η πρωτότυπη ζωντανή μουσική ερμηνεύεται από ένα κουαρτέτο εγχόρδων επί σκηνής.

Το δυστοπικό μυθιστόρημα που έγραψε ο συγγραφέας της «Φάρμας των ζώων», αμέσως μετά τον πόλεμο και εκδόθηκε το 1949, περιγράφει μια κοινωνία που προσομοίαζε τότε στη Σοβιετική Ένωση επί Στάλιν και στον Ναζισμό, ενώ τη χαρακτηρίζει ένα φουτουριστικό περιβάλλον, ιδιαίτερα φαντασιακό για την εποχή που γράφτηκε.

Η τεχνολογία υπηρετεί την εξουσία ενός απολυταρχικού καθεστώτος όπου ο Μεγάλος Αδελφός (Big Brother) παρακολουθεί και γνωρίζει τα πάντα για τους πολίτες μιας φανταστικής υπερδύναμης, όπου διαδραματίζεται η ιστορία, οι οποίοι -όλοι ανεξαιρέτως και απολύτως πειθήνια- υπηρετούν χωρίς καμία αντίσταση τις επιταγές του συστήματος. Εκτός κάποιου ονόματι Ουίνστον Σμιθ. Κι από εκεί ξεδιπλώνεται η ιστορία του «1984».

Ένας ηθοποιός- performer, ο πολυσχιδής, υπερταλαντούχος Γιώργος Παπαγεωργίου, παίζει όλους τους ρόλους της ιστορίας του Ουίνστον Σμιθ, μιλώντας συχνά εξ ονόματος του ιδίου ή των προσώπων που τον περιβάλλουν, έχοντας μαζί του στη σκηνή τέσσερις εξαιρετικούς μουσικούς. 

Η πρωτότυπη μουσική και τα ηχητικά τοπία του Αλέξανδρου- Δράκου Κτιστάκη, αναδεικνύονται βασικά πεδία της παράστασης, όπου σκαριφήματα ρομαντικών τραγουδιών (τα θραύσματα μνήμης του Ουίνστον Σμιθ), μπλέκονται με τον υπόκωφο ρυθμικό θόρυβο των ήχων (ο κόσμος του Μεγάλου Αδερφού), για να μετουσιωθούν τελικά στις μελωδίες εκείνες που τραγουδούν ακατάπαυστα τις χαμένες λέξεις: ελευθερία, αυτοδιάθεση, ισότητα, δικαιοσύνη, σε μια εποχή όπου η ελευθερία εκχωρείται πλέον ελεύθερα.

Μέσα σ’ έναν τερατώδη κόσμο, πώς γίνεται να μην μετατραπείς σε τέρας;

Η σύγχρονη ανάγνωση του «1984» δεν είναι μονοσήμαντα προφητική. Είναι μια υπενθύμιση. Να προσπαθούμε να διακρίνουμε τον άνθρωπο μες στο σκοτάδι.

Συγκινεί και σήμερα το κείμενο, γιατί είναι αιωνίως προφητικό. Πάντα μπροστά από την εποχή του. Δεν μιλάω σε επίπεδο λογοτεχνικής αξίας, όσο σε επίπεδο πολιτικής σκέψης και κοινωνικής κατάστασης.

Η συγκεκριμένη διασκευή της Έλενας Τριανταφυλλοπούλου, πιστοποιεί τον προφητικό χαρακτήρα του έργου, η δε συγκλονιστική ερμηνεία του ηθοποιού και ευρηματικού σκηνοθέτη Γιώργου Παπαγεωργίου, φέρνει το έργο στο σήμερα, περιστοιχίζει τον κεντρικό ήρωα με μηχανήματα και συσκευές, τον «δένει» κυριολεκτικά με μικρόφωνα, τον καθιστά ένα άθυρμα στην εξουσία της τεχνολογίας, στην οποία δηλώνουμε οι σύγχρονοι άνθρωποι τυφλή υποταγή.

Έτος 1984, τόπος, οπουδήποτε. Ο Μεγάλος Αδελφός σε παρακολουθεί. Το βλέπεις παντού. Κι αν δεν το βλέπεις, το ακούς. Πρέπει να υπακούς, πρέπει να μισείς. Ξέχνα τη φιλία, την αγάπη, τον έρωτα, την αλληλεγγύη. Το παρελθόν είναι νεκρό, δεν υπάρχει παρελθόν. Το μέλλον μη προβλέψιμο. Ελέγχουν τη σκέψη σου, ελέγχουν τα πάντα, μέχρι να σε στραγγίσουνε για να φτάσουν στην ψυχή σου, μέχρι να τη διαρρήξουν κι αυτήν, μέχρι να πάψεις να είσαι άνθρωπος.

Είναι πραγματικά συνταρακτικό έργο και διαχρονικό. Σήμερα η τεχνολογία και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ο Μεγάλος Αδερφός.

Σήμερα η ποικιλόμορφη αρχειοθέτηση των προσωπικών στοιχείων σου, των δεδομένων σου, είναι ο Μεγάλος Αδερφός.

Σήμερα η γλώσσα μας συρρικνώθηκα σε μερικές λέξεις, αρκετές για την καθημερινή μας συναλλαγή.

Κι από το προφητικό 1984 στο 2025 τα βήματα προόδου στην επικοινωνία μέσω τεχνολογίας –λέγε με AI- έγιναν βρόγχοι. Που συνθλίβουν αργά, αλλά σταθερά. Τις φιλοδοξίες σου και τα όνειρά σου, ίσως και την ελευθερία σου.

Η συναρπαστική και καλοδουλεμένη παράσταση εστιάζει στη διαχρονικότητα όλων των πολιτικών και κοινωνικών νοημάτων του συγγραφέα και στις σχέσεις που αναπτύσσονται μέσα σε απολυταρχικά καθεστώτα μεταξύ των ατόμων. Εστιάζει στην ανθρώπινη ύπαρξη και στην αντίδρασή της κάτω από ακραίες συνθήκες, στη διάβρωση όλων των ανθρώπινων σχέσεων από τέτοια περιβάλλοντα.

Τα σκηνοθετικά ευρήματα ακατάπαυστα, με τη βοήθεια της τεχνολογίας, με τους ελιγμούς του ηθοποιού που αλώνει τη σκηνή σ’ όλο το εύρος της, που αδειάζει τον εσωτερικό του κόσμο πάνω της και τον περνάει στην αίθουσα μαζί με τους αχνούς από την εξαΰλωση- τήξη του πάγου.

Ο Ουίνστον Σμιθ, ο ήρωας του 1984,ξεκινάει να κρατάει ημερολόγιο. Αυτό είναι το πρώτο του έγκλημα. Ένα έγκλημα αδιανόητο στην εποχή μας, αλλά αν σκεφτούμε τι σημαίνει «καταγράφω τις σκέψεις μου» κι ότι οι σκέψεις είναι κόντρα στην κοινή λογική ή κόντρα στον τρόπο που λειτουργούν τα πράγματα, μπορούμε ίσως να το καταλάβουμε. Γιατί τίποτα πια δεν είναι ιδιωτικό σήμερα. Αν, για παράδειγμα, βρεθείς σε ασυλόγιστη στιγμή και γράψεις κάτι ερωτικό ή πολιτικό, κάτι επιλήψιμο στον υπολογιστή σου, πιθανώς αυτό να διοχετευθεί στην οικουμένη, χωρίς να διαθέτεις καμία δύναμη να το εμποδίσεις.

Ο έρωτας εδώ προσπαθεί να γίνει μια επαναστατική πράξη. Φυσικά, δεν τα καταφέρνει. Δυστυχώς, τα πράγματα είναι πιο μαύρα για την ανθρώπινη φύση. Ο Όργουελ περιγράφει τη σχέση του Ούινστον και της Τζούλια ως μια σχέση απόλυτη, όπως συμβαίνει σε ακραίες συνθήκες. Είναι ζήτημα ζωής και θανάτου, επειδή δεν είναι μια σχέση «νόμιμη», με τον τρόπο που το αντιλαμβάνεται το καθεστώς, και αυτοί οι άνθρωποι επιλέγουν να τη συνάψουν, ξέροντας ότι σε μια συνθήκη απολυταρχικού καθεστώτος που απαγορεύει τέτοιου είδους σχέσεις, κινδυνεύει η ζωή τους.

Ο Ο’Μπράιαν, ο βασανιστής του, ένας άλλος ακρογωνιαίος λίθος της σύλληψης του Όργουελ, του λέει ότι 2+2 δεν κάνει πάντοτε 4. Καμιά φορά κάνει 4, άλλες φορές κάνει 5, άλλες 8, κάνει όσο σου πούμε εμείς, το Κόμμα. Αυτό είναι ένα πράγμα που ο Ουίνστον, ακόμα κι όταν του κόβουν τα δάχτυλα, του βγάζουν τα νύχια και τα δόντια, δεν μπορεί να το συλλάβει μέχρι το μεδούλι του. Προδίδεται όταν υποκρίνεται και λέει «εντάξει, κάνει 5», αλλά προσπαθεί να μπει σε αυτό τον τρόπο σκέψης και δεν μπορεί. Αυτό είναι το έγκλημά του. Είναι ένας άνθρωπος που προσπάθησε να διατηρήσει τον ατομικό τρόπο σκέψης του. Και επίσης προσπάθησε να συνδεθεί με το παρελθόν.

 Ο συγκλονιστικός Γιώργος Παπαγεωργίου- Ουίνστον Σμιθ, εστιάζει στο προαίσθημα που εγείρουν διάφορα σημεία του και άρχισε να αναρωτιέται μαζί με τον θεατή: είναι τελικά η αφήγηση γραμμική ή υπάρχει μια προμνησία, μια αίσθηση ότι βιώνει στο παρόν κάτι που έχει επαναληφθεί στο παρελθόν;

Μήπως, ό,τι περιγράφεται στο πρώτο και δεύτερο μέρος τελικά βιώνεται μετά το τρίτο μέρος; Μήπως το πρώτο και το δεύτερο μέρος είναι οι αναμνήσεις, άλλοτε θολές άλλοτε νηφάλιες μετά τη σύλληψη του ήρωα; Την απάντηση θα την πάρετε στη σκηνή του θεάτρου «Αυλαία», μέσα από το ρεσιτάλ που δίνει ο δυνατός ηθοποιός, ο οποίος ερμηνεύει όλους τους ρόλους μ΄ έναν έξυπνο τρόπο, εφόσον παίζει με το σώμα του, με τα ρούχα του (Σκηνικά/ Κοστούμια: Αλέγια Παπαγεωργίου), με τη φωνή του, έχοντας αρωγούς τους μουσικούς επί σκηνής, τους έξοχους φωτισμούς και τα εφέ του Σάκη Μπιρμπίλη.

Ο κόσμος του «1984» είναι πιο σκοτεινός και άπελπις, απ’ οτιδήποτε υπήρξε ποτέ – ίσως κι απ’ οτιδήποτε μπορεί να υπάρξει. Είναι η απόλυτη δυστοπία, η χειρότερη δυνατή πραγματικότητα. Ένας κόσμος τόσο ζοφερός, που ακόμη κι αν ποτέ υπάρξει, δεν θα μπορεί να διαρκέσει. Αυτό κατόρθωσε η θαυμαστή ιδιοφυΐα του Όργουελ: Φαντάστηκε και περιέγραψε με λεπτομέρειες μια κοινωνία στην οποία οι συνέπειες του ολοκληρωτισμού, καθώς η τεχνολογία καλπάζει, φτάνουν στα έσχατα όριά τους. Πρόβαλε στο μέλλον την κτηνωδία της δικής του εποχής, μπολιασμένη με μια φαντασία κυριολεκτικά αποκαλυπτική. Οι επινοήσεις του, τόσο αναφορικά με το ίδιο το σύστημα και τον τρόπο λειτουργίας και αναπαραγωγής του, όσο και για τις συνέπειες ενός τέτοιου συστήματος στη μύχια ζωή των ανθρώπων, προκαλούν ακόμη και σήμερα ανατριχίλες.

Η παράσταση, με το διασκευασμένο κείμενο της Έλενας Τριανταφυλλοπούλου, είναι διπλά διορατική. Από τη μία κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το πού μπορεί να οδηγήσει η γοητεία των ολοκληρωτισμών, η ανάγκη για πεφωτισμένους ηγέτες, και από την άλλη, εντοπίζει με οξυδέρκεια την εγγενή αδυναμία αυτών των καθεστώτων στην έλλειψη ζωτικότητας, στην αποσύνδεσή τους από τα απλά ζητούμενα της ζωής.

Λίγο πριν από το τέλος, αφού ο κεντρικός χαρακτήρας έχει υποστεί τα πάνδεινα, ταπεινώσεις και εξευτελισμούς πέρα από κάθε ανθρώπινο όριο, ο ήρωας Ουίλιαμ ξαφνιάζει τον βασανιστή του, λέγοντας:

«Δεν θα τα καταφέρετε. Είναι αδύνατον να θεμελιώσεις ένα πολιτισμό πάνω στον φόβο, το μίσος και τη σκληρότητα. Δεν θα διαρκέσει. Η ζωή θα σας νικήσει». Και γελάει σαρκαστικά, δυνατά, μέχρι που ο πόνος να σβήσει εντελώς τον ήχο του.

Το «1984» δεν έχει ευχάριστο τέλος, αλλά με τον μαγικό τρόπο της τέχνης, η ζωή νικάει στις σελίδες του. Κάθε πράξη αντίστασης, ακόμη κι όταν συνθλιβεί, είναι ένα κληροδότημα για τους ανθρώπους του μέλλοντος. 

Αυτό είναι το αισιόδοξο μήνυμα που αναδίνεται καθάριο μέσα από αυτό το σκοτεινό αριστούργημα, που παρίσταται δεξιοτεχνικά και φωτεινότατα από τον Γιώργο Παπαγεωργίου και τους συνεργάτες του, στο θέατρο «Αυλαία» Θεσσαλονίκης.

Δείτε αυτή τη σημαντική δουλειά. Έχει ανεβάσει τον πήχη πολύ ψηλά σ’ αυτό που διαβάζουμε στα έντυπα και στα βιβλία θεωρίας θεάτρου: «Μονόλογος».

Συντελεστές

Συγγραφέας: George Orwell

Απόδοση-θεατρική διασκευή: Έλενα Τριανταφυλλοπούλου

Σκηνοθεσία: Γιώργος Παπαγεωργίου

Μουσική: Αλέξανδρος – Δράκος Κτιστάκης

Σκηνικά/ Κοστούμια: Αλέγια Παπαγεωργίου

Βοηθός σκηνογράφου : Άρτεμις Αναστασάκη

Επιμέλεια κίνησης : Μαρίζα Τσίγκα

Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης

Φωτογραφίες: Χρήστος Συμεωνίδης

Creative Agency: ΜΑΥΡΑ ΓΙΔΙΑ

Βοηθός Σκηνοθέτης: Γιώργος Ματζιάρης

Μουσικοί επί σκηνής: Τ.Β.Α.

Επικοινωνία: Ρεβέκκα Ρουμελιώτη

Παραγωγή: Γίνονται Έργα ΕΕ – GOOTHEATER COMPANY

Ερμηνεία: Γιώργος Παπαγεωργίου

ΠΑΥΛΟΣ ΛΕΜΟΝΤΖΗΣ

Το νέο πόνημα του συγγραφέα, Κώστα Τζίνα, «Λουλούδια στην Έρημο», ένα αλληγορικό χρονικό, εμπνευσμένο από αληθινές ιστορίες της οικογένειας Ζήσου, παρουσιάστηκε το βράδυ της Τετάρτης 12 Νοεμβρίου στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Καβάλας “Βασίλης Βασιλικός”.

Μέσα από τα βιώματα τριών γενεών, αναδεικνύεται η δύναμη της αγάπης και της επιμονής των ανθρώπων που, παρά τις κακουχίες και τις δοκιμασίες, κατάφεραν να ανθίσουν όπως τα λουλούδια στην έρημο.

Όπως σημείωσε ο κ. Τζίνας, κατά τη διάρκεια της σύντομης παρέμβασης του, το βιβλίο του αποτελεί μια απόπειρα προβολής των γεγονότων που σημάδεψαν τη διαδρομή της οικογένειας Ζήσου, και ανάδειξης σημαντικών πτυχών της ιστορίας του ελληνικού έθνους, με φόντο τις εικόνες της Κωνσταντινούπολης, της Ηπείρου και της Αιγύπτου των δύο προηγούμενων αιώνων.

ΟΜΙΛΗΤΕΣ

Αλέξης Γούλας, Αντιδήμαρχος Τεχνικών Υπηρεσιών Δήμου Καβάλας

Έφη Ζάνη, Δικηγόρος – Λογοτέχνης

Κωνσταντίνος Παπακοσμάς, Ερευνητής Τοπικής Ιστορίας

Τάκης Ζήσου, Συνταξιούχος ΒΦΛ

ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΟΥ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΔΗΜΟΥ ΚΑΒΑΛΑΣ, ΑΛΕΞΗ ΓΟΥΛΑ

“Πάλι εδώ, με γνώριμη παρέα, με ακροατήριο φίλων αγαπημένων σε μία συμμετοχή σε πάνελ παρουσίασης που είναι τιμητική και αποτελεί πρόκληση. Ειδικά αν αναλογιστεί κανείς την απεριόριστη εκτίμηση στο πρόσωπο που μου ζήτησε αυτή τη συμμετοχή, τότε όλα είναι εύκολα κι απλά.

Πριν περάσουμε στην ουσία, καλό είναι να γνωρίσουμε τα πρόσωπα που θα κάνουν την αποψινή παρουσίαση.

Η Εφη Ζάννη, γεννήθηκε στην Ξάνθη. Παντρεύτηκε τον κύριο Αναστάσιο Αναστασιάδη και έχει έναν γιο και έναν εγγονό. Ζει στη ΔΡΑΜΑ. Από το έτος 1987 ασκούσε το επάγγελμα της Δικηγόρου στη Δράμα. Σήμερα είναι συνταξιούχος Δικηγόρος.

Σπούδασε και πήρε πτυχίο πιάνου από το Εθνικό Ωδείο Αθηνών με άριστα.

Διατελεί συντονίστρια της Λέσχης ανάγνωσης ποίησης στη Δράμα.

Εξέδωσε το πρώτο ποιητικό βιβλίο «Ο ΜΥΘΟΣ ΣΩΖΕΙ ΤΗ ΖΩΗ και την μελέτη «ΕΚΛΕΚΤΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΥΝΘΕΤΡΙΕΣ από την αρχαιότητα στον Ρομαντισμό.

Ο επόμενος παρουσιαστής είναι ο Κώστας Παπακοσμάς. Δημοσιογράφος, ιστορικός ερευνητής, είναι ο άνθρωπος που προσπαθεί να διαφυλάξει ως κόρη οφθαλμού στοιχεία της ιστορίας της Καβάλας κι όχι μόνο. Με εκπομπές σε τοπικά τηλεοπτικά κανάλια καθώς και με ντοκιμαντέρ στο History Channel η προσπάθεια του είναι πραγματικά αποδοτική. Δεν θα πω περισσότερα για τον Κώστα γιατί είναι περιττό.

Στην συγκεκριμένη πρόσκληση έπρεπε να διαλέξω την προσέγγιση. Για ποιον θα πω δυο λόγια;

Για τον θείο Κώστα που εδώ και 30 χρόνια είναι πολλά περισσότερα από θείος, ή για τον φίλο μου τον Κώστα που επίσης για 30 χρόνια έχουμε τόσους προβληματισμούς, κοινές ανησυχίες και δράσεις με την αγωνία μας να αφήσουμε κάτι διαφορετικό στην κοινωνία που ζούμε.

Ο Κώστας γεννήθηκε στο τέλος του Εμφυλίου στην Καβάλα. Τα χρόνια 1955 – 1963 έζησε στα Λιμενάρια της Θάσου.

Τελείωσε το πρακτικό λύκειο αρρένων Καβάλας.

Το 1976 αποφοίτησε από το τμήμα Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών της Νομικής σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Εργάστηκε ως διοικητικό στέλεχος στο τμήμα πωλήσεων σε βιομηχανίες τροφίμων φτάνοντας στο βαθμό του διευθυντή πωλήσεων και του εμπορικού διευθυντή.

Από τα 13 του άρχισε να γράφει διηγήματα ενώ στα 18 του αρχίζει να γράφει στίχους.

Το 1975 εμφανίζει την πρώτη του δουλειά, ένα μικρό βιβλιαράκι με ποιήματα που έγραψε στα δύσκολα χρόνια της Στρατιωτικής του θητείας του 1973 – 1975 στον Έβρο. Τίτλος του ήταν “Το χώμα νοτίζει”.

Μετά από μεγάλη παύση το 1992 επανέρχεται με νέο βιβλίο ποιημάτων με τον τίτλο “Μοναχική Περιπλάνηση”. Συνέχισε με το διήγημα “Πριν σβήσουν οι Αναλαμπές” που ήταν μία ιστορική αναφορά μνήμης και τιμής στην οικογένειά του.

Λίγες εβδομάδες νωρίτερα ήρθε στα χέρια μου το τελευταίο πόνημα του Κώστα, που για όσους το έχουν διαβάσει, αποτελεί μια αναζήτηση στις ρίζες μιας αγαπημένης για όλους μας οικογένειας, αυτής του Τάκη Ζήσου.

Αλήθεια έχουμε ποτέ μας αναρωτηθεί πόσο δύσκολη είναι η προσπάθεια κάποιων ανθρώπων να αποτυπώσουν στο χαρτί, ιστορίες που έχουν σχέση με την διαδρομή οικογενειών, σε εποχές δύσκολες που η επιβίωση δεν ήταν αυτονόητη¨. Πόσο δύσκολη είναι η προσέγγιση και ο σχολιασμός που συνοδεύει τέτοιες εκδόσεις, ώστε ο αναγνώστης να έχει στη διάθεσή του τις ιστορικές πληροφορίες που συνοδεύουν τα γεγονότα με τρόπο τέτοιο που να τον ενημερώνουν χωρίς να τον κουράζουν;

Αυτή είναι η βασική επιτυχία του συγκεκριμένου βιβλίου που τόσο πολύ θα ικανοποιήσει όποιους το διαβάσουν.

Αγαπημένες μνήμες, εξωραϊσμένες ίσως από την απόσταση του χρόνου, αλλά και με τη ματιά στον φακό της πικρής εμπειρίας που ο συγγραφέας αποκόμισε μέσα από τις διηγήσεις και τα προσωπικά βιώματα της οικογένειας Ζήσου.

Έχει τον τρόπο του στον μεγάλο πίνακα που στήνει μπροστά μας, να κυριαρχεί στα διαδραματιζόμενα και η πολιτική χροιά που η ιστοριογραφία και η παράδοση έχουν καταγράψει, ψευδώς μερικές φορές και πλαστογραφημένα. Από προσωπικά του βιώματα στήνει τον κεντρικό πυρήνα μαζί με τις έγνοιες, τις λύπες και τις μικροχαρές των ανθρώπων, με τις αντιλήψεις τους και τα αδιέξοδα της ζωής τους στην εξέλιξη της ιστορίας.

Η στενή σύνδεση έμμεση ή άμεση και η αναφορά σε στοιχεία των προγόνων του Τάκη, από τα οποία φαίνεται ότι σχεδόν αποκλειστικά αντλεί την έμπνευση, προσφέρει στον αναγνώστη την βαθύτερη εκείνη συγκίνηση που του χαρίζει η εξομολόγηση.

Τα σταθερά περιγράμματα των προσώπων και των καταστάσεων, η διάταξη του βιβλίου, η γραφή, τα κεφάλαια, το χρώμα και η εικόνες προτρέπουν τον αναγνώστη να μπει και να μείνει στο πνεύμα του. Πολλοί από εμάς θα ταυτιστούμε γιατί έχουμε κοινές αναφορές χώρου και χρόνου, κοινά ακούσματα από εμπειρίες και τραυματικές αναφορές των δικών μας προγόνων. Επίσης θα λυπηθούμε και πολλές φορές θα θυμώσουμε. Για όλα αυτά που οι λογικοί Έλληνες στην ιστορία θυμώνουν.

Είναι το βιβλίο έργο δημιουργικό που καταφέρνει να περιγράψει την δύναμη ζωής που χαρακτηρίζει όλη την προγονική του γραμμή στον αγώνα της επιβίωσης. Όπως λέει ο ίδιος «το βιβλίο έγινε από προγονικές αναφορές σε πραγματικά γεγονότα ζωής, εμπλουτισμένα με μυθοπλασία και βιωματικές στιγμές του Τάκη και των κοντινών του ανθρώπων». Κάπου εδώ εγώ θα σταματήσω.

Κώστα συνέχισε να μας εκπλήσσεις. Καλοτάξιδο”.

ΚΩΣΤΑΣ Σ. ΤΖΙΝΑΣ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Ο Κώστας Σ. Τζίνας γεννήθηκε στην Καβάλα, στο τέλος του εμφυλίου πολέμου. Σπούδασε στη Νομική Σχολή του ΑΠΘ και εργάστηκε για χρόνια ως στέλεχος βιομηχανιών τροφίμων.

Από νεαρή ηλικία έδειξε αγάπη για τον γραπτό λόγο, γράφοντας ποιήματα και διηγήματα. Η πρώτη του ποιητική συλλογή εκδόθηκε το 1975 με τίτλο «Το χώμα νοτίζει», ακολούθησε το 1992 η «Μοναχική περιπλάνηση» και το 2022 «Λίγο πριν σβήσουν οι αναλαμπές».

Το νέο του έργο, «Λουλούδια στην Έρημο» (2025), αποτελεί καρπό βαθιάς ανάγκης για καταγραφή μνήμης και ριζών, εμπνευσμένο από την ιστορία της οικογένειας Ζήσου.

Μια γυναίκα μπροστά από την εποχή της

ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΥΛΟ ΛΕΜΟΝΤΖΗ

Πρόκειται για έναν νέο μονόλογο βασισμένο στην πολυτάραχη ζωή της Λασκαρίνας Πινότση – της θρυλικής Μπουμπουλίνας, μιας γυναίκας–σύμβολο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και μιας από τις πρώτες ναυάρχους στην παγκόσμια ιστορία.

Ο συγκεκριμένος μονόλογος, δηλαδή μια μακροσκελής αφήγηση με υπόκριση από έναν χαρακτήρα, που απευθύνεται στο κοινό για να εκφράσει σκέψεις, συναισθήματα, συνταρακτικά γεγονότα, αληθινά ή μυθοπλασίας, έχει γραφτεί από δύο νέους ταλαντούχους συγγραφείς, τον Μιχάλη Δαρνάκη, ο οποίος ζει στο Λονδίνο και την Μαρία Λαφτσίδου, η οποία ζει στην Ελβετία.

 Πρόκειται για στρωτή γραφή και δομή θεατρικού λόγου, που φωτίζει την ανθρώπινη υπόσταση της Λασκαρίνας, κείμενο που κινείται ανάμεσα στο φανταστικό και στα ιστορικά γεγονότα. 

Η παράσταση σκηνοθετημένη από την ερμηνεύτρια Αναστασία Ρεβή, είναι παραγωγή του βρετανικού θεατρικού οργανισμού Theatre Lab Company.

Η καπετάνισσα, κόρη του Σταυριανού Πινότση, που οι Τούρκοι είχαν φυλακίσει για την συμμετοχή του στα Ορλωφικά, γεννήθηκε μέσα στη φυλακή όταν η μητέρα της – ούσα έγκυος – είχε πάει να επισκεφτεί τον πατέρα της. Είχε οκτώ ετεροθαλή αδέλφια.

Παντρεύτηκε νωρίς (17 χρονών) κάποιον Γιάννουζα, αλλά όταν αυτός σκοτώθηκε από Αλγερινούς, ξαναπαντρεύτηκε στα 30 της τον Δημήτριο Μπούμπουλη, πλοιοκτήτη. Και πάλι έμεινε χήρα, αφού έχασε τη ζωή του και ο δεύτερος σύζυγος από Αλγερινούς πειρατές. Και οι δύο τής άφησαν τεράστια περιουσία, με την οποία απέκτησε τα πλοία της.

Είχε έξι παιδιά από τους γάμους της και με το δαιμόνιο μυαλό της κατάφερε με σωστές επιχειρηματικές κινήσεις να αυξήσει ακόμη περισσότερο το έχειν της.

Κατασκεύασε τρία δικά της μεγάλα πλοία και με το ένα, τον «Αγαμέμνονα», πήρε μέρος στην Ελληνική Επανάσταση του 1821. 

Το κείμενο στηρίζεται μεν στην ιστορική έρευνα, στα γεγονότα και στα πρόσωπα, αποφεύγει δε με έξυπνο τρόπο το ιστορικό ρομάντζο. Η ιστορία δεν αρχίζει ούτε εξαντλείται με τους έρωτες της Λασκαρίνας είτε με τον Γιάννουζα είτε με τον Μπούμπουλη, αλλά με τη δράση της από την αρχή ως το οδυνηρό της τέλος, τη δολοφονία της από Έλληνες που σαμποτάριζαν ΄Έλληνες, μια καθεστηκυία τάξη πραγμάτων δηλαδή, από την αρχαιότητα έως σήμερα. Η διχόνοια και ο εμφύλιος γιγαντώνουν ( στην κάθε χρονική περίοδο, σ’ αυτή τη χώρα ηρώων ), τη θλιβερή παθογένειά της.

Δυστυχώς, η ναυαρχίδα της Μπουμπουλίνας είχε κι αυτή τραγικό τέλος, όπως η ίδια. Το πλοίο «Αγαμέμνων», μετά τον θάνατό της, δόθηκε από τους απογόνους της στο Ελληνικό Κράτος. Μετονομάστηκε σε «Σπέτσες» κι έγινε στέλεχος του κρατικού στόλου του Καποδίστρια. Κάηκε το 1831 από τον Μιαούλη, όταν αυτός έβαλε μπουρλότο κι έκαψε όλον σχεδόν τον στόλο του αντιπάλου του, Καποδίστρια.

Θα πρέπει να τονίσω ότι τα μαγικά και εξωλογικά στοιχεία της παράστασης, έχουν μία πληθωριστική παρουσία στις δράσεις και στις αντιδράσεις της ηρωίδας -πρωταγωνίστριας, που κινείται μέσα σε οικεία περιβάλλοντα (σκηνικά και πλαίσια), όπως είναι το θεατρικό σύνολο: σκηνή, πλατεία, παρασκήνιο.

Η πυκνότητα και η σύνθεση που συνεπάγονται την αφηγηματική συντομία, η αυτοτέλεια (αρχή, μέση και τέλος), η τριμερής δομή (ισορροπία, ανατροπή και επαναφορά), το φινάλε, η απροσδιοριστία χώρου και χρόνου και τα εξωλογικά (μύθος) στοιχεία, αποτελούν στερεότυπες και επαρκώς προσδιορισμένες συμβάσεις του λαϊκού θεάματος, τις οποίες υιοθετεί είτε εν μέρει είτε εξ ολοκλήρου, το παρόν αφήγημα.

Η σκηνοθεσία της κ. Αναστασίας Ρεβή διαθέτει όλα τα παραπάνω, δίνει σημασία στη διάσταση των πράξεων της ηρωίδας της, που είναι πολύδρομη και ερμηνεύει η ίδια με ευαισθησία και σθένος την πορεία της Μπουμπουλίνας, μέσα σ’ έναν ανδροκρατούμενο κόσμο, σε μια ταραχώδη εποχή για το έθνος, υψώνοντας ανάστημα και στο φύλο της και στον πατριωτισμό της και στον χαρακτήρα ηνίοχου καπετάνιου.

 Το αποτέλεσμα, η επιτυχής «συνομιλία» με το κοινό, γεγονός που, σίγουρα, αποτέλεσε και τον βασικό όρο που δομεί το πλαίσιο της ιδέας της διακειμενικότητας. Της αξίζουν πολλά συγχαρητήρια.

Η παράσταση «Καπετάνισσα Λασκαρίνα» παρουσιάστηκε αρχικά στο Λονδίνο, σε συνεργασία με την Ελληνική Πρεσβεία, στον ξεχωριστό χώρο τέχνης Theatreship, ένα πλοίο πάνω στον Τάμεση, στο πλαίσιο εκδήλωσης αφιερωμένης στα 200 χρόνια από τη δολοφονία της Λασκαρίνας Μπουμπουλίνας.

Η ελληνική πρεμιέρα πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο του 2024 στο Διεθνές Φεστιβάλ Hydrama στην Ύδρα, ενώ ακολούθησαν επιτυχημένες παραστάσεις στο Θέατρο Μικρός Κεραμεικός στην Αθήνα.

Η Αναστασία Ρεβή ζει και εργάζεται στο Λονδίνο ως σκηνοθέτης. Είναι Καλλιτεχνική Διευθύντρια της πολυεθνικής βρετανικής ομάδας Theatre Lab Company και συνεργάζεται με την ομάδα PRAXIS of Oxford.

Έχει διακριθεί με σειρά βραβείων και υποψηφιοτήτων, ανάμεσά τους:

Greek International Women Awards (Λονδίνο, 2017)

Γυναίκα της Χρονιάς (Αθήνα, 2017)

Βραβείο Σκηνοθεσίας – Ακαδημία Ελληνικών Βραβείων Τέχνης για το «Μακμπέθ» (ΚΘΒΕ, 2016)

Βραβείο Θεάτρου ΕΞΑΛΕΙΠΤΡΟΝ (Αθήνα, 2016)

Βραβείο Νέων Δημιουργών – Ένωση Ελλήνων Θεατρικών Κριτικών (2009)

Total Theatre Awards – Φεστιβάλ Εδιμβούργου (2007)

Απόφοιτος Αγγλικής Φιλολογίας του ΑΠΘ και της Δραματικής Σχολής του ΚΘΒΕ, συνέχισε τις σπουδές της στο Λονδίνο στο École Philippe Gaulier και στο London Theatre Conservatory, μαθητεύοντας κοντά σε σπουδαίους δασκάλους όπως οι Ανδρέας Βουτσινάς, Simon McBurney και Rufus Norris.

Έχει σκηνοθετήσει πολυάριθμες παραστάσεις σε Ελλάδα, Βρετανία και διεθνή φεστιβάλ, ανάμεσά τους τα Love in a Foreign Land (2025), Alice at the Asylum (2024), Emmeline – The Suffragettes (2023), Don Juan (2022), Λουκρητία Βοργία (2019) και Μακμπέθ (ΚΘΒΕ, 2016).

Η «Καπετάνισσα Λασκαρίνα» είναι μια θεατρική εμπειρία που συνδέει το παρελθόν με το παρόν, φωτίζοντας τη διαχρονική δύναμη μιας γυναίκας που έζησε, αγάπησε και πολέμησε για την ελευθερία — μιας γυναίκας που έγινε θρύλος.

Εν κατακλείδι, πρόκειται για μια ιστορία ζωής, αγώνα, έρωτα, πίκρας, ελπίδας, χαράς κι αυταπάρνησης, βασισμένη σε ιστορικά γεγονότα, με σκοπό να ανοίξει ένα ακόμα παράθυρο στην ηρωική περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης, ζωντανεύοντας τις γυναίκες «σύμβολο» ελευθερίας.

Συντελεστές

 ΠΑΥΛΟΣ ΛΕΜΟΝΤΖΗΣ