Πολιτισμός

«Ιφιγένεια ένα Αυλίδι» σε μια εξαιρετική ανάγνωση της «πατριδολατρικής» τραγωδίας από τον Θέμη Μουμουλίδη

Πρόλογος

Τη συγκεκριμένη τραγωδία του Ευριπίδη, ένα από τα κορυφαία κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, παρουσιάζει η 5η Εποχή Τέχνης σε συνεργασία με την «Ars Aeterna». Η παράσταση πραγματοποιεί περιοδεία σε όλη την Ελλάδα και ήρθε και στο αρχαίο Θέατρο Φιλίππων.

Δύσκολα μπορούμε να δεχτούμε σήμερα ότι η «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» είναι ένα πατριωτικό έργο, ότι η θυσία της κόρης γίνεται από χρέος προς την πατρίδα, επειδή σε όλο το έργο βλέπουμε τον Ευριπίδη να ευτελίζει και την εκστρατεία στην Τροία και τους στρατηγούς της Αγαμέμνονα, Αχιλλέα, Μενέλαο, Οδυσσέα, τους οποίους δείχνει ως αδίστακτα άτομα, στυγνούς συμφεροντολόγους. Είναι βέβαιο ότι ο Ευριπίδης ασπάζεται την άποψη του Θουκυδίδη για την εκστρατεία στην Τροία: «ένα άθλιο πλιάτσικο».

Μια διαφορετική ανάγνωση της κλασσικής, κερδίζει έδαφος τον τελευταίο καιρό κι αυτήν ακριβώς ενισχύει η παράσταση που παρουσιάζει η «5η Εποχή Τέχνης».

Υπόθεση

Όταν ο στόλος συγκεντρώθηκε στην Αυλίδα, εγκλωβίστηκε εκεί από την άπνοια ή, σύμφωνα με άλλη εκδοχή, από ενάντιους ανέμους. Η αιτία γι’ αυτό ήταν, σύμφωνα με τον μάντη Κάλχα, ο θυμός της Άρτεμης. Οι αιτίες για τον θυμό της ποικίλουν:

Ο πατέρας (ή παππούς) του αρχιστράτηγου, ο Ατρέας, δεν είχε θυσιάσει το αρνί με το χρυσόμαλλο δέρας στη θεά.

Ο Αγαμέμνονας υπερηφανεύτηκε, κάποια στιγμή, για τις κυνηγετικές του ικανότητες συγκρίνοντάς τες με αυτές της θεάς του κυνηγιού, ενώ μια τρίτη άποψη θέλει τον Αγαμέμνονα να αθετεί την υπόσχεσή του να προσφέρει στη θεά το καλύτερο προϊόν της χρονιάς, που έτυχε να είναι η κόρη του Ιφιγένεια.

Η θυσία της κόρης του στρατηγού, της Ιφιγένειας, θα απεγκλώβιζε τον στόλο από την απραξία. Ο Αγαμέμνονας δέχτηκε να τελέσει τη θυσία είτε από φιλοδοξία (Αισχύλος, Αγαμέμνων) είτε για το κοινό καλό (Ευριπίδης, Ιφιγένεια εν Αυλίδι). Με δόλο ζήτησε από τη γυναίκα του να έρθει στην Αυλίδα, επικαλούμενος αρραβώνα της κόρης τους με το πρωτοπαλίκαρο των Ελλήνων, τον Αχιλλέα. Όταν ο αρχηγός των Μυρμιδόνων πληροφορήθηκε τον δόλο και την εμπλοκή του ονόματός του, προσπάθησε να σταματήσει τη θυσία, όμως όλο το στράτευμα -και οι δικοί του στρατιώτες- επιθυμούσαν την απεμπλοκή από το τέλμα κι ο Αχιλλέας κινδύνεψε με λιθοβολισμό.

Ο Αγαμέμνονας τέλεσε τη θυσία κρυφά από την Κλυταιμνήστρα, την οποία, αμέσως μετά, έστειλε πίσω στο Άργος. Στο μεταξύ, στη διάρκεια της θυσίας η Άρτεμη αντικατέστησε την κόρη με ένα ελάφι ως θύμα, ενώ την ίδια την οδήγησε στην Ταυρίδα, όπου και την έκανε ιέρειά της.

Ανάγνωση

Στην «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» ο Ευριπίδης χτίζει το οικοδόμημά του με προσοχή. Στο πρώτο μέρος του έργου, μέσα από τον διάλογο Αγαμέμνονα και Μενελάου, σκιαγραφείται μπροστά μας μια βαθιά πολιτισμική κρίση: ένα γράμμα δόλου που γράφεται και ξαναγράφεται, ένας πατέρας που παραπλανά τη σύζυγό του προκειμένου να θυσιάσει την κόρη του, δύο αδέλφια που διχάζονται, αποφάσεις στρατηγών που λαμβάνονται με άξονα τον φόβο του όχλου. H ίδια η εκστρατεία κατά της Τροίας παρουσιάζεται ως ένας πόλεμος απογυμνωμένος από πατριωτικά ιδεώδη, ένα ανούσιο ξεκαθάρισμα λογαριασμών με αφορμή τη ματαιοδοξία των θεών – τα «καλλιστεία» Αθηνάς, Ήρας και Αφροδίτης – και τη φυγή μιας άστατης συζύγου.

Πώς μπορεί να αντιστραφεί η κατάσταση; Πώς μπορούν όλα να αποκτήσουν ξανά το χαμένο νόημά τους; H Ιφιγένεια θα δώσει τη λύση. Μια αθώα, νεαρή γυναίκα με τον ιδεαλισμό της ακέραιο θα χύσει το αίμα της για να ξεπλύνει την αμφιβολία, τον δισταγμό, να δώσει τέλος στην ηθική και ιδεολογική παράλυση των ανδρών.

Αν είναι να πραγματοποιηθεί αυτή η πράξη κάθαρσης, αν είναι η θυσία της παρθένου να έχει πραγματικά αναζωογονητική επίδραση, υπάρχει μια αναγκαία προϋπόθεση: πρέπει η θυσία να είναι εκούσια. Πρέπει να έχει όχι μόνο τη συναίνεση αλλά και κάτι ακόμη: την ένθερμη πίστη της θυσιαζόμενης. Ο Ευριπίδης παρουσιάζει την ηρωίδα του να κάνει αυτό το δύσκολο άλμα σχεδόν αβίαστα. Και η μεταστροφή της είναι πραγματικά αξιοσημείωτη: η Ιφιγένεια μεταμορφώνεται από θυσιαστικό αντικείμενο σε παθιασμένο, ενεργητικό υποκείμενο. Αυτή η ντροπαλή κοπέλα, που ικέτευε αρχικά να τη λυπηθούν, θέλει τώρα όλοι να τη δουν και όλοι να τη θυμούνται καθώς ανακοινώνει με περηφάνια την απόφασή της να προσφέρει τη ζωή της. Για την Ελλάδα, για την ελευθερία, για να μην τολμούν οι «βάρβαροι» να αρπάζουν ατιμώρητοι τις γυναίκες των Ελλήνων. Αυτός ο θάνατος θα είναι η δόξα της, αυτός θα είναι ο γάμος και τα παιδιά της.

Εδώ όμως τίθεται το πραγματικά σημαντικό ερώτημα: τι εξυπηρετεί η αφύπνιση της Ιφιγένειας; Τι είναι σε τελική ανάλυση αυτό που αναζωογονείται από την πράξη αυτοθυσίας της; Τι είναι αυτό που της χαρίζει τον θαυμασμό και τον έπαινο των ανδρών; Ακριβώς το γεγονός ότι με την απόφασή της επικυρώνει τις προσδοκίες μιας ανδροκρατούμενης κοινωνίας. Θα φτάσει μάλιστα να πει πως «είναι πιο σημαντικό για έναν άντρα από ό,τι για χίλιες γυναίκες να συνεχίσει να βλέπει το φως του ήλιου». H Ιφιγένεια αποδέχεται πλήρως το σύστημα αξιών σύμφωνα με το οποίο ο Έλληνας είναι ανώτερος από τον «ξένο», ο άνδρας από τη γυναίκα και η ελευθερία και η δόξα της χώρας εξαρτώνται από την αγνότητα και την ασφάλεια των γυναικών της. «Κρατήστε τις Ελληνίδες για τους Έλληνες» θα μπορούσε να είναι το σύνθημά της: η Ιφιγένεια πρέπει να πεθάνει ώστε να διαφυλαχθεί το δικαίωμα των ανδρών να διατηρούν τις γυναίκες τους αβλαβείς στο σπίτι, για τον εαυτό τους. H Ιφιγένεια πρέπει να πεθάνει ώστε να μπορέσει ο πατέρας της Αγαμέμνων να κερδίσει «κλέος αείμνηστον». H δική της δόξα δεν είναι παρά ένα λιθαράκι προς την ανοικοδόμηση της «πραγματικής», απώτερης δόξας του ελληνικού στρατού.

Η παράσταση

Ο Θέμης Μουμουλίδης επιστρέφει για τρίτη φορά στην «Ιφιγένεια εν Αυλίδι», επιχειρώντας να επανατοποθετήσει τα όρια, αναδεικνύοντας την εφιαλτική σχέση της τραγωδίας του Ευριπίδη με την δυστοπία της εποχής μας.

Η Ιφιγένεια είναι, πρωτίστως, ένα διαχρονικό λυρικό κείμενο, ένας ύμνος στην ανθρώπινη ανεπάρκεια, που, ταυτόχρονα, αποκαλύπτει την καταγωγή του «σύγχρονου» κόσμου. Επομένως, είναι έργο διαχρονικά επίκαιρο. H έννοια της θυσίας εμπεριέχεται στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα. Η καινούργια εποχή γεννιέται. Mας προκαλεί. Ζητά θυσίες. Όμως, για ποια Ελένη;

Κάθε έννοια θυσίας εμπεριέχει το στοιχείο της αθωότητας του θύματος. Έτσι, σε μια εποχή παρατεταμένης κρίσης πολιτικής και αξιών, σε έναν κόσμο ετοιμόρροπο, μας γοητεύει η πρόκληση να αναμετρηθούμε μ’ ένα κείμενο βαθύτατα πολιτικό και παρεξηγημένο. Γιατί θυσίες έγιναν πολλές, όμως με θύματα , συχνά, αθώους.

Ο σκηνοθέτης της παράστασης Θέμης Μουμουλίδης φανερώνει, σε αρκετά σημεία, τη διάθεση αποστασιοποίησης και προβληματισμού και, πράγματι, δεν ακολουθεί την πεπατημένη. Επιχειρεί τη δημιουργία δυο διαφορετικών χρονικών επιπέδων. Υπάρχει ο χρόνος του μέλλοντος, όπου διαδραματίζεται για μια ακόμη φορά η ίδια ιστορία, με τους ήρωες να συγκρούονται ανελέητα, σαν τίποτε να μη διδάχθηκαν και το σύγχρονο παρόν, όπου μια συντροφιά νέων γυναικών (Χορός) συναντιούνται με την ιστορία που γνωρίζουν καλά και που, αυτή τη φορά, έρχεται από το μέλλον, σαν εφιάλτης, που εκδηλώνεται με σπασμωδικές κινήσεις των σωμάτων τους. Όσο προχωρά το έργο τα δύο επίπεδα συγκλίνουν, καθώς οι νέες γυναίκες του Χορού συνειδητοποιούν ότι, ίσως, παρακολουθούν σκηνές από το δικό τους μέλλον.

Η σκηνοθετική άποψη φέρνει κοντά μας το έργο, σε μια εποχή αδηφάγας επεκτατικής διάθεσης, με ζωντανές τις πολεμικές κραυγές, για να μας αγγίξει το κρύο μιας αλήθειας: «της ανθρώπινης βουλιμίας για κατακτήσεις, αδιαφορώντας για την όποια απώλεια».

Η μετάφραση του έργου, που υπογράφει η Παναγιώτα Πανταζή, αποσκοπεί σ’ έναν σύγχρονο λόγο, με έμφαση στη διαβρωτική ειρωνεία και αμφισημία, αλλά και στην ανάδειξη των λυρικών στοιχείων.

Ο Λάζαρος Γεωργακόπουλος, ηθοποιός έμπειρος και άρτιας τεχνικής, επωμίζεται τον δυσκολότερο ρόλο, επειδή είναι ανεπαρκώς διαγεγραμμένος, όμως σχεδιάζει πειστικά και με βαθύτατη απελπισία τον Αγαμέμνονα, μπροστά σε μια εκλογή χωρίς επιλογή. Σημαντική ερμηνεία. Στιβαρός άνδρας, άξιος ηγέτης Κράτους, σπαραξικάρδιος πατέρας. Καθηλωτικός Αγαμέμνων.

Ευαίσθητη και με εναλλαγές η Κλυταιμνήστρα της Ιωάννας Παππά. Αισθητές οι αποχρώσεις από μάνα ευτυχισμένη, μέχρι τραγικά γελασμένη, προδομένη. Επιβλητική και εμφανισιακά και φωνητικά, ως κόρη του Τυνδάρεω, ικανή να αντιταχθεί ενάντια στην πατριαρχική ιδεολογία.

Ο Άκης Σακελλαρίου είναι ο Μενέλαος, που κρατά δυναμικά τον ρόλο τού εξέχοντα συνεργάτη του αδερφού του στην εκστρατεία των Αχαιών κατά της Τροίας. Ξεχωρίζει στη δραματική, θεαματική και ρεαλιστική σύγκρουση μαζί του. Τα αδέρφια – βασιλείς περνούν διαδοχικά τη σκυτάλη του πόνου και της πιεστικής ανάγκης του ανυπόμονου για λάφυρα στρατού, της ατίμωσης και της πατρότητας.

Ο πρεσβύτης, Παντελής Δεντάκης, τονίζει την αφοσίωσή του στον άρχοντά του και στη γυναίκα που χαρίστηκε δούλος στον γάμο της. Καθρέφτης του πιστού δουλευτή, δεν είναι αμέτοχος στην τραγική αίσθηση των δρώμενων.

Η Μαρία Πετεβή, επιλογή του σκηνοθέτη μετά την αποχώρηση της Χριστίνας Χειλά- Φαμέλη, μυρώνεται στο αρχαίο δράμα μ’ έναν ρόλο απαιτήσεων και θέτει τις βάσεις για μια αξιόλογη πορεία. Εδώ, αποδίδει με ειλικρίνεια τη θυγατρική αγάπη και τη σύγκρουση με την αδυσώπητη μοίρα της, σαν αθώο θύμα με αλλότρια κίνητρα. Αποστασιοποιείται κάποια στιγμή από πατριωτικές εξάρσεις κι ο Ευριπίδης εμπαίζει, ουσιαστικά, τον πόλεμο μ’ αυτή τη σκηνοθετική ερμηνεία. Η κόρη υποτάσσεται στη βία του πολεμόχαρου μένους.

Ο Γιώργος Χρυσοστόμου, ένας δυναμικός Αχιλλέας και με προσήλωση στο κείμενο. Του λείπει, όπως ήθελε ο ποιητής, η ορμή και η λάμψη του γιου της Θέτιδος, παγιδευμένου από τους ίδιους του Μυρμιδόνες του.

Ο Χορός συμπάσχει, τραγουδά ταιριάζοντας τα βήματά του (κίνηση Σεσίλ Μικρούτσικου) με τις υπέροχες μουσικές του Σταύρου Γασπαράτου, ο οποίος στόχευσε στη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου μουσικού έργου βασισμένου στην «Ιφιγένεια», έργο που κάλλιστα μπορεί να σταθεί αυτόνομα, αλλά και στο θέατρο και στον κινηματογράφο. Απολαυστικές μελωδίες, εξαίσια χορικά.

Ο Χορός και σ’ αυτήν την τραγωδία είναι ο βασικός πρωταγωνιστής της και, παράλληλα με τη δράση του ως γυναίκες της Χαλκίδας, είναι και μια ομάδα μεταφυσικών ανησυχιών, επειδή προβλέπει τη μελλοντική του ποδηγέτηση – χειραγώγηση, από μια συντηρητική, ανδροκρατούμενη κοινωνία.

Τα σκηνικά εικαστικής ομορφιάς του Γιώργου Γαβαλά, απεικονίζουν ένα μινιμαλιστικό, μεταλλικό τείχος στρατοπέδου στην Αυλίδα και τα κοστούμια της Νίκης Ψυχογιού αξίζουν ιδιαίτερης αναφοράς. Νυφικά στις γυναίκες του Χορού, δείγμα παρθενίας και αφοσίωσης στη Θεά που υπηρετούν, κομψοτεχνήματα τα ανδρικά ρούχα σε ταιριαστό μαύρο – γκρι, ακριβό, υψηλής ραπτικής αυτό της βασίλισσας, ενώ με τους φωτισμούς του Νίκου Σωτηρόπουλου δημιουργούνται εικόνες -πίνακες έργα τέχνης, όπως οι θρησκευτικές νύφες του Μιχαήλ Νέστεροφ. Από τα ωραιότερα κοστούμια που είδαμε σε παραστάσεις αρχαίου δράματος.

Επίλογος

Στην τραγωδία «Ιφιγένεια εν Αυλίδι», η κεντρική ηρωίδα πεθαίνει για έναν μάταιο και καταστροφικό επεκτατικό πόλεμο. Μια κοινωνία σε παρακμή θυσιάζει την Ιφιγένεια στην οποία ενσαρκώνεται μια ολόκληρη γενιά νέων ανθρώπων. Έπειτα από είκοσι χρόνια Πελοποννησιακού Πολέμου, ο Ευριπίδης μοιάζει να αναρωτιέται: είναι δυνατή μια αλλαγή παραδείγματος; Δυόμισι χιλιάδες χρόνια αργότερα και ενώ αντικρίζουμε τα πρώτα σημάδια ενός δυστοπικού μέλλοντος, εξακολουθούμε κι εμείς να αναρωτιόμαστε: είναι άραγε δυνατόν να αλλάξουν τα πράγματα;

Ο σκηνοθέτης Θέμης Μουμουλίδης δημιουργεί μια παράσταση που στοχάζεται πάνω στο παρελθόν, στο παρόν και στο μέλλον, με όχημα τη νέα μετάφραση του έργου από την Παναγιώτα Πανταζή.

Πρόκειται για μια έντιμη, κομψή παράσταση από ένα σύνολο συντελεστών που εκπέμπει γνώση, μέτρο, κάλλος και σεμνότητα. Δείτε την. Αξίζει!

Ταυτότητα Παράστασης

Ερμηνεύουν:

Αγαμέμνων: ΛΑΖΑΡΟΣ ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ

Πρεσβύτης – Άγγελος: ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΔΕΝΤΑΚΗΣ

Μενέλαος: ΑΚΗΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ

Κλυταιμνήστρα: ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΠΠΑ

Ιφιγένεια: ΜΑΡΙΑ ΠΕΤΕΒΗ

Αχιλλέας: ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

Γυναίκες της Χαλκίδας

ΙΟΥΛΙΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ | ΣΟΦΙΑ ΚΟΥΛΕΡΑ | ΕΙΡΗΝΗ ΛΑΦΑΖΑΝΗ

ΙΩΑΝΝΑ ΛΕΚΚΑ | ΛΕΝΑ ΜΠΟΖΑΚΗ | ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΝΟΕΑ

ΔΑΝΑΗ ΠΟΛΙΤΗ | ΒΙΚΤΩΡΙΑ ΦΩΤΑ

ΠΑΥΛΟΣ ΛΕΜΟΝΤΖΗΣ

Πηγή: KavalaWebNews

Πολιτισμός

«Big in Japan» στο «Μικρό» της Μονής Λαζαριστών από το Κ.Θ.Β.Ε.

ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΥΛΟ ΛΕΜΟΝΤΖΗ

Στη χώρα μας γνωρίσαμε το κλασικό Ιαπωνικό θέατρο σε αθηναϊκή παράσταση στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού στο μακρινό 1965. Τότε, πολλοί από τους θεατές δεν ήταν σε θέση να αντιληφθούν την αφαιρετική του οπτική και την ιαπωνική κοσμοθεωρία που έφερε από τη χώρα του ανατέλλοντος ήλιου. Έκτοτε, έχουν παρουσιαστεί διάφορα έργα.

Το Κ.Θ.Β.Ε. στη νέα σαιζόν ξαναφέρνει στο κοινό της Θεσσαλονίκης το Ιαπωνικό θέατρο, μέσω κειμένων και θεατρικών στοιχείων που ήταν προσφιλή στη χώρα του, από τον 19^ο αιώνα, όπως οι περίφημες μάσκες του «Θεάτρου Νο».

Οι ιστορίες που ξεδιπλώνονται μπροστά στα μάτια μας είναι πέντε και η καθεμία καταπιάνεται με ένα ακραίο φαινόμενο. Η συγγραφέας Κατερίνα Λούβαρη Φασόη γράφει στο πρόγραμμα: «άνθρωποι που εξαφανίζονται, άνθρωποι που πεθαίνουν πάνω στη δουλειά, άνθρωποι έγκλειστοι στα σπίτια τους για χρόνια, ηλικιωμένοι και ηλικιωμένες που προσπαθούν να ζήσουν αξιοπρεπώς τα τελευταία χρόνια της ζωής τους και επιλέγουν να φυλακιστούν, διαπράττοντας μικροαδικήματα, άνθρωποι που βρίσκουν γαλήνη αυτοκτονώντας στο περίφημο «δάσος των αυτοκτονιών». Η σύνδεση μεταξύ τους γίνεται από τον κομπέρ, ο οποίος μάς ζητά να απολαύσουμε αυτές τις «παράξενες και εξωτικές ιστορίες», που δεν έχουν καμία όμως σχέση με τη δική μας πραγματικότητα. ΄Η μήπως όχι;

Υπόθεση

Ο όρος «Ομπάσουτε» αναφέρεται στο έθιμο που υπήρχε στην Ιαπωνία στο μακρινό παρελθόν, σύμφωνα με το οποίο ένας ασθενικός, εξασθενημένος ή ηλικιωμένος μεταφερόταν σε ένα βουνό, ή κάποια άλλη απομακρυσμένη και έρημη περιοχή και αφηνόταν εκεί να πεθάνει, από αφυδάτωση και πείνα, ενέργεια η οποία παρέπεμπε αναπόφευκτα σε μια μορφή ευθανασίας. Η πρακτική αυτή ήταν πιο συχνή σε περιόδους ξηρασίας και λιμού, και μερικές φορές ελάμβανε χώρα μετά από εντολή των φεουδαρχών αξιωματούχων. Ορισμένες παραδοσιακές ιαπωνικές εγκυκλοπαίδειες ισχυρίζονται ότι αποτελούσε θέμα κάποιου μύθου, αλλά μάλλον δεν φαίνεται πως αποτελούσε κοινή πρακτική. Σύμφωνα με την παράδοση, το δάσος Aokigahara στη βάση του όρους Φούτζι, ήταν κάποτε μια συνηθισμένη τέτοια περιοχή. Το Ubasute, όμως, ανεξάρτητα από την ιστορία του, άφησε το σημάδι του στην ιαπωνική λαογραφία, όπου αποτελεί τη βάση πολλών μύθων και ποιημάτων.

Έμπνευση για την Κατερίνα Λούβαρη- Φασόη για το έργο “Big in Japan”, στάθηκε η χώρα του ανατέλλοντος ήλιου, όπου τα ακραία κοινωνικά φαινόμενα που συναντώνται στην σύγχρονη Ιαπωνία, μιλάνε για το χάος και την απελπισία, στην οποία είναι βουτηγμένος ο άνθρωπος σήμερα. Μέσα σε έναν κόσμο που τρέχει με ταχύτητες ιλίγγου, που τα όνειρα χάνονται στο όνομα του κέρδους, που λατρεύονται σαν θεοί οι έννοιες της ανάπτυξης, της ανταγωνιστικότητας και της παραγωγικότητας, ο άνθρωπος αναρωτιέται: «αξίζει να ζω έτσι όπως ζω, κι αν όχι, η λύση είναι η παραίτηση ή η μάχη για να αλλάξω τη ζωή μου;».

Η παράσταση

Ο μέσος Ιάπωνας είναι όντως διαφορετικός από τον μέσο Έλληνα: ζει περισσότερο, τρέφεται πιο υγιεινά, είναι πιο ευγενικός, πιο πειθαρχημένος και πιο εργατικός. Ένας λευκός Δυτικός μπορεί πράγματι να απολαύσει στην Ιαπωνία τον επίγειο παράδεισο: βρίσκεται διαρκώς στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και έχει τη δυνατότητα να γευτεί όλες τις υπέροχες και ελκυστικές πτυχές της χώρας, χωρίς ποτέ να έρθει σε επαφή με καμία από τις αρνητικές της εκφάνσεις. Και εδώ ακριβώς ελλοχεύει ο κίνδυνος της παραπλάνησης: το γεγονός ότι ο Δυτικός τουρίστας ελάχιστα αντιλαμβάνεται κάποια πράγματα, δε σημαίνει ότι αυτά δεν υπάρχουν.

Στη σπονδυλωτή παράσταση του Κ.Θ.Β.Ε. ο Παντελής Δεντάκης σκηνοθετεί πέντε ιστορίες, έτσι όπως τις έγραψε η Κατερίνα Λούβαρη, δίνει φως στο σκοτεινό κομμάτι της σύγχρονης Ιαπωνίας και απομυθοποιεί τις εικόνες με τους ατρόμητους σαμουράι και τις αισθησιακές γκέισες, τις εικόνες με τους πανέμορφους παραδοσιακούς ναούς στο Κιότο και κείνες με το διαστημικό, υπερ-αστικό τοπίο του Τόκυο. Μας δίνει τις πέντε θεματικές ιστορίες, υιοθετώντας το φορμαλιστικό θέατρο στη συνθήκη των δράσεων:

«Θάνατος από υπερβολική εργασία». Η Ιαπωνία έχει υιοθετήσει μια κουλτούρα υπερβολικής εργασίας, με τους εργαζόμενους να αναφέρουν ώρες τιμωρίας και υψηλή πίεση από τους προϊστάμενους τους, σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας, Εργασίας και Πρόνοιας.

Αυτές οι συνθήκες στην εργασία έχουν προκαλέσει ένα φαινόμενο που ονομάζεται «karoshi» ή «θάνατος από υπερβολική εργασία» – το οποίο οδήγησε σε νομοθεσία που αποσκοπεί στην πρόληψη του θανάτου και των τραυματισμών από υπερβολικές ώρες εργασίας.

«Ψευδαίσθηση ισότητας». Θεωρητικά, η ισότητα των φύλων είναι αναγνωρισμένη και εγγυημένη από το ιαπωνικό Σύνταγμα. Στην πράξη η Ιαπωνία παραμένει μία πατριαρχική κοινωνία και, παρότι τα πράγματα έχουν αλλάξει συγκριτικά με παλαιότερες εποχές, οι κοινωνικοί ρόλοι του άνδρα και της γυναίκας παραμένουν διακριτοί για μεγάλο αριθμό Ιαπώνων. Το να ασχολείται μία γυναίκα αποκλειστικά με τα οικοκυρικά αποτελεί καθόλα σεβαστή και ουσιαστική απασχόληση στην Ιαπωνία, καθώς και επιδίωξη εκατομμυρίων νεαρών κοριτσιών. Τα πράγματα αρχίζουν να «στραβώνουν» όταν οι γυναίκες επιχειρούν να αφήσουν πίσω τον παραδοσιακό τους ρόλο και να επιδιώξουν μία επαγγελματική καριέρα. Τα εμπόδια που τίθενται στο δρόμο τους είναι πολλά και μεγάλα.

«Κορίτσια για πούλημα και ηλικιωμένοι για πέταμα». Μία από τις πιο αποκρουστικές πλευρές μιας κατά τα άλλα υπέροχης χώρας, είναι για εμάς η «αντικειμενοποίηση» εκατοντάδων κοριτσιών εφηβικής και μετεφηβικής ηλικίας, που προσφέρονται θυσία στο βωμό της βιομηχανίας του θεάματος, μόνο και μόνο για να ξεχαστούν όταν βγει η «επόμενη φουρνιά» και να καταλήξουν νεαρές γυναίκες με αβέβαιο μέλλον.

Ένα ακραίο και απάνθρωπο φαινόμενο είναι επίσης, η περιθωριοποίηση των ανίκανων για εργασία ηλικιωμένων σε βαθμό απομόνωσης, φυλάκισης έως θανάτου. Τραγικό για μια χώρα με τόσα βήματα μπροστά στην τεχνολογία και στον άνετο τρόπο ζωής.

Η παράσταση, πιστή στην avant-garde φόρμα ιαπωνικού θεάτρου, μας δίνει σκηνές ρεαλιστικές, ρομαντικές, μουσικοχορευτικές, όπου, βεβαίως, η μάσκα και το κυκλόραμα στο βάθος είναι πρωταγωνιστές. Οι ερμηνείες όλων των ηθοποιών του ΚΘΒΕ, εξαιρετικές, ακολουθούν πειθαρχημένα τις σκηνοθετικές οδηγίες και εκθέτουν συμπεριφορές εγγεγραμμένες σε ιδιαίτερες χειρονομίες της χώρας αναφοράς, την Ιαπωνία.

Πολύ καλός ο Βασίλης Σπυρόπουλος στο πρώτο θέμα «άνθρωποι που εξατμίζονται», απολαυστικός ο κομπέρ του Γιάννη Τομάζου, ως συνδετικός κρίκος των ιστοριών, αλλά και οι υπόλοιποι ηθοποιοί υπηρετούν τους ρόλους τους αξιοπρόσεκτα.

Παράδειγμα, οι Ιωάννα Παγιατάκη και Εμμανουέλλα Καμπίτση στο θέμα: «πεθαίνοντας στη δουλειά» κερδίζουν τις εντυπώσεις, ως σπαρακτική μάνα η πρώτη που χάνει τον γιο της σε ώρα εργασίας, ρομποτάκι η δεύτερη, που σπάει τους κανόνες και κάνει την επανάστασή της.

Ακόμα, ο Ιορδάνης Αϊβαζόγλου, η Αίγλη Κατσίκη και η Ιωάννα Δεμερτζίδου είναι αρκούντως ικανοποιητικοί ως Μοναχός, Φίλιπ και Σεσίλ, αντίστοιχα.

Επιστρέψτε μου, ωστόσο, να επαινέσω ιδιαίτερα τους Χρίστο Στυλιανού και Κωνσταντίνο Χατζησάββα, για την υποκριτική τους πιστότητα ως υπέργηροι, πάμφτωχοι Ιάπωνες στο τελευταίο θέμα της παράστασης. Ένα έξοχο δίδυμο, θαρρείς βγαλμένο από το «Μάπετ σόου», που προτιμούν τη σιγουριά των συσσιτίων της φυλακής από την καθημερινή τους μίζερη ζωή.

Η σκηνοθεσία ιχνηλατεί τη σκοτεινή πλευρά της γιαπωνέζικης καθημερινής ζωής, αναζητώντας τα αίτια της ακραίας συμπεριφοράς στη χώρα των χρυσανθέμων και συμπυκνώνει, σε μια συνθήκη ξένη προς σε μας, αλλά ανοικτή σε αναγνώσεις, κοινωνικοπολιτικές-οικονομικές καταστάσεις που, ας δεχτούμε ότι γευτήκαμε εκ του σύνεγγυς, εφόσον ο άνθρωπος όπου γης, έχει τις ίδιες αδυναμίες, τις αυτές ψυχικές, συναισθηματικές ή συμφερολοντογικές εκδηλώσεις, όπως: εκμετάλλευση εργατών, κοινωνικές ιδιόμορφες συναναστροφές, πηγαίο έρωτα, μοναξιά, γηρατειά και εγκατάλειψη, στιγμές ευτυχίας, ποικιλία αισθημάτων, χρήμα- δύναμη ή κατάρα, γραφειοκρατία, δεδομένα αλγόριθμων, ψυχαγωγία σε βαθμίδες, φύση, δομημένο περιβάλλον, εικονική πραγματικότητα.

Αυτά τα σπαράγματα χειρονομιών, κίνησης, τραγουδιών, ζωντανεύουν μια θεατρική ατμόσφαιρα ρεαλιστικών και ονειρικών υπομνήσεων και υπονοήσεων αρχαίου και σύγχρονου τρόπου. Ο Σταύρος Γασπαράτος με τη μουσική και η Κική Γραμματικοπούλου με τις μάσκες, τα σκηνικά και τα κοστούμια, συμβάλλουν σε υπερθετικό βαθμό στην εδραίωση αυτής της ατμόσφαιρας.

Οι ήρωες των πέντε θεματικών κινούνται σε ένα ενδιαφέρον μεταιχμιακό πεδίο ερμηνευτικό, όπως εύστοχα υπογραμμίστηκε και σκηνοθετικά: εγγύτητα και απόσταση, βραδύτητα και ταχύτητα, εσωστρέφεια συστολής, διστακτικότητα αλλά και έκρηξη πιεσμένων θυμικών αντιδράσεων, καθημερινότητα, ιερή υπέρβαση.

Επίλογος

Πρόκειται για ένα γλυκόπικρο δράμα πολλαπλής απελευθέρωσης (συναισθηματικής, σεξουαλικής, γυναικείας υποβάθμισης, ηλικιακής περιθωριοποίησης) με δεξιοτεχνική σεναριακή ισορροπία, αφηγηματική ευαισθησία και πλήθος σκηνοθετικών ευρημάτων.

Συντελεστές

Κείμενα: Κατερίνα Λούβαρη Φασόη
Σκηνοθεσία: Παντελής Δεντάκης
Σκηνικά – κοστούμια: Κική Γραμματικοπούλου
Σκηνικά: Δανάη Πανά
Μουσική: Σταύρος Γασπαράτος
Κίνηση: Λένα Μοσχά
Φωτισμοί – Βίντεο: Αποστόλης Κουτσιανικούλης
Σχεδιασμός – Κατασκευή μασκών: Μάρθα Φωκά
Βοηθός σκηνοθέτη: Κατερίνα Λούβαρη Φασόη
Οργάνωση παραγωγής: Μαρίνα Χατζηιωάννου
Θεατρικό μακιγιάζ: Μαντώ Καμάρα
Φωτογραφίες: MikeRafail (ThatLongBlackCloud)

Διανομή: Ιορδάνης Αϊβάζογλου (Μοναχός), Ιωάννα Δεμερτζίδου (Σεσίλ), Εμμανουέλα Καμπίτση (Έμμα, Νέα στο σούπερ μάρκετ), Αίγλη Κατσίκη (Φίλιπ, Γυναίκα), Ιωάννα Παγιατάκη (Μάγια, Μανού), Βασίλης Σπυρόπουλος (Νάγκο), Χρίστος Στυλιανού (Ο γέρος), Γιάννης Τομάζος (Υπάλληλος, Νέος στο σούπερ μάρκετ, Κομπέρ), Κωνσταντίνος Χατζησάββας (Ρον, Ο λίγο πιο μεγάλος γέρος)

Έκτακτες αντικαταστάσεις: Ελένη Γιαννούση, Μαρία Καραμήτρη, Χρήστος Παπαδημητρίου

ΠΑΥΛΟΣ ΛΕΜΟΝΤΖΗΣ

Πηγή: KavalaWebNews

Πολιτισμός

Νέα εκπαιδευτικά προγράμματα από το Δημοτικό Ωδείο Καβάλας

Την Δευτέρα 18 Σεπτεμβρίου 2023 και ώρα 19:00 στο κτίριο του Δημοτικού Ωδείου Καβάλας πραγματοποιήθηκε συνέντευξη τύπου από τον Διευθυντή του Δημοτικού Ωδείου Καβάλας κ. Φώτη Κουτσοθόδωρο.

Ο Διευθυντής του ΔΩΚ παρουσίασε τα νέα εκπαιδευτικά προγράμματα ενόψει της έναρξης της νέας σχολικής χρονιάς και μεταξύ άλλων ανέφερε τα εξής: «Όπως θα έχετε παρατηρήσει το Δημοτικό Ωδείο Καβάλας συμμετέχει ενεργά στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης είτε άμεσα οργανώνοντας το ίδιο συναυλίες και σεμινάρια είτε συνεισφέροντας και στηρίζοντας πολιτιστικές εκδηλώσεις διαφόρων συλλογών και φορέων της Καβάλας. Σε αυτή τη λογική θα κινηθούμε και φέτος με καλή και έγκαιρη οργάνωση. Το Ωδείο αυτά τα χρόνια, αυτά τα δύσκολα για το πολιτισμό και την εκπαίδευση χρόνια, έχει μια σταθερή πορεία διατηρώντας την δυναμική του, εκσυγχρονίζοντας την λειτουργία του και δημιουργεί ένα νέο μοντέλο διοίκησης και διαχείρισης.

Το 2023-24 το Ωδείο υποδέχεται μια νέα ηλικιακή ομάδα μέσω του νέου τμήματος, της Μουσικοκινητικής Αγωγής. Για πρώτη φορά στα πλαίσια της Ωδειακής εκπαίδευσης εντάσσεται το πρόγραμμα που αφορά και ηλικίες από 9 μηνών έως 4 ετών. Τα Τμήματα μουσικοκινητικής αγωγής που θα λειτουργήσουν στο ΔΩΚ θα είναι τα εξής: Τμήμα Α: 9 μηνών- 1,5 Χρονών, Τμήμα Β: 1,5-3 χρονών και Τμήμα Γ: 3-4 χρονών. Το μάθημα επιμελείται και διδάσκει η νέα καθηγήτρια του ΔΩΚ κα. Αφροδίτη Μαζαράκη.

Έτσι και φέτος και μετά από μια χρονιά που το Ωδείο διοργάνωσε πάνω από 60 συναυλίες και σεμινάρια καθώς και το εορταστικό του πρόγραμμα με αφορμή τα 85 χρόνια λειτουργίας του συμπεριλαμβάνει στο πρόγραμμά του συναυλίες και σεμινάρια με καταξιωμένους μουσικούς και διδάσκοντες από Ελλάδα και εξωτερικό.

Η αρχή γίνεται με 2 συναυλίες εντός του Οκτωβρίου . Η πρώτη στη 1 Οκτωβρίου στην Μεγάλη Λέσχη θα φιλοξενηθούν η βιολονιστρια Δανάη Παπαματθαίου-Ματσκε και ο καταξιωμένος πιανίστας και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Uwe Matske. Επίσης μέσα στον Οκτώβριο θα πραγματοποιηθεί ένα ρεσιτάλ κιθάρας με τον υποφαινόμενο.

Ο Νοέμβριος είναι μήνας στον οποίο το ΔΩΚ συμμετέχει στη διοργάνωση του Cosmoclassical ενώ τον μήνα Δεκέμβριο θα πραγματοποιηθεί το καθιερωμένο Jazz meeting σε συνεργασία με του Σουηδικό Σπίτι Καβάλας, το Σουηδικό Ινστιτούτο Αθηνών και το Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Το έτος θα κλείσει με τις καθιερωμένες εορταστικές συναυλίες του Ωδείου.

Επίσης, την επόμενη Τρίτη στις 26 Σεπτεμβρίου στις 18:30 θα πραγματοποιηθεί μια εκδήλωση «Open Day» ενημέρωσης, γνωριμίας με τα μουσικά όργανα και ψυχαγωγίας για όλους τους μαθητές του ΔΩΚ».

Πηγή: KavalaWebNews

Πολιτισμός

ΔΗΠΕΘΕ: Ευχαριστήριο προς τους συνεργάτες, χορηγούς και εθελοντές του 66ου Φεστιβάλ Φιλίππων

Με την ολοκλήρωση του 66ου Φεστιβάλ Φιλίππων, αισθανόμαστε την ανάγκη να ευχαριστήσουμε όλους όσοι συνέβαλαν και φέτος στη μεγάλη επιτυχία του.

Ο Πρόεδρος κ. Σωκράτης Μποζούδης, το Διοικητικό Συμβούλιο καθώς και η Καλλιτεχνική Διευθύντρια κ. Εύα Οικονόμου Βαμβακά, ευχαριστούμε θερμά πρώτα από όλα τον κόσμο που τίμησε με την παρουσία του τις εκδηλώσεις του Φεστιβάλ σε όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού και στη συνέχεια όσους συνέβαλαν έμπρακτα στην υλοποίησή του.

Ευχαριστούμε τον Δήμο Καβάλας που χρηματοδότησε το σύνολο των δράσεων του Φεστιβάλ καθώς και το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού με την υποστήριξη του οποίου πραγματοποιήθηκε το 7ο Διεθνές Εργαστήριο Αρχαίου Δράματος.

Ευχαριστούμε επίσης την Αρχαιολογική Υπηρεσία Καβάλας και τους αρχαιοφύλακες, την Υπηρεσία Καθαριότητας και την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου Καβάλας, το ΕΚΑΒ, την Αστυνομική Διεύθυνση και την Τροχαία Καβάλας, τον Αστυνομικό Σταθμό Κρηνίδων, τον Οργανισμό Λιμένος, το ΚΤΕΛ Καβάλας και τον Ερυθρό Σταυρό που σε όλες τις παραστάσεις παρείχε αφιλοκερδώς τις πολύτιμες υπηρεσίες του.

Παράλληλα ευχαριστούμε τους χορηγούς μας: Εnergean Oil & Gas S.A., τη Βιομηχανία Σωλήνων Πολυαιθυλενίου ΒΕΗ, το κατάστημα THE HUB αλλά και τους χορηγούς επικοινωνίας μας ΕΡΤ 3, ΕΡΤ Καβάλα, Cosmote Τv, Εφημερίδα των Συντακτών, Monopoli.gr, Culture now.gr, UZ Utopiazone enjoy your journey, Theatermag.gr για την προσφορά τους.

Ευχαριστούμε ακόμα, όλα τα ΜΜΕ και τον δημοσιογραφικό κόσμο, που συνέβαλαν με το χρόνο και το χώρο που μας διέθεσαν στην επιτυχία της μεγάλης αυτής διοργάνωσης.

Κι επειδή πίσω από κάθε παράσταση κρύβεται η συμβολή πολλών ξεχωριστών ανθρώπων, ευχαριστούμε το διοικητικό (Τόνια Μανάλη, Έφη Πριμικυρλίδου, Βέρα Λαζαρίδου) και το τεχνικό (Γιώργος Μαστοράκης, Γιάννης Σταυρίδης, Κώστας Γαρουφαλλίδης, Γιώργος Τριανταφυλλίδης, Παναγιώτης Λαζαρίδης) προσωπικό του ΔΗΠΕΘΕ που στήριξε με τις ιδέες και την ενέργεια του τις δράσεις μας, την Artware και τον Αλέξανδρο Κόκκα για τη δημιουργία της εκπληκτικής νέας οπτικής ταυτότητας του Φεστιβάλ, την κ. Πάρια Τόμπρου για τη βοήθειά της στην παράσταση ΕΡΗΜΟΙ καθώς και το Αστικό ΚΤΕΛ Καβάλας, το Στράτο Στρουμπούλη και το Γιάννη Στεφάνου χωρίς την πολύτιμη αρωγή των οποίων η ΔΙΑΔΡΟΜΗ 404 δε θα μπορούσε ποτέ να συμβεί.

Και φυσικά, πέρα και πάνω απ΄ όλα ευχαριστούμε τους εθελοντές του 66ου Φεστιβάλ Φιλίππων που για μια ακόμη χρονιά ήταν συγκινητικά κοντά μας.

Τέλος, ευχαριστούμε όλους αυτούς που στήριξαν και αγκάλιασαν αθόρυβα κάθε δράση μας, τους αφανείς ήρωες που υπάρχουν σε κάθε Φεστιβάλ και αν και συνήθως δεν αναφέρονται ονομαστικά αποτελούν πάντα την καρδιά και τη ψυχή του.

Ευγνώμονες και ανανεωμένοι λοιπόν σας αποχαιρετάμε και σας δίνουμε ραντεβού για του χρόνου.

ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καβάλας

Πηγή: KavalaWebNews