ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΥΛΟ ΛΕΜΟΝΤΖΗ

 Πολλοί νέοι Έλληνες συγγραφείς καταθέτουν νατουραλιστικά κείμενα, συχνά με ακραίες εντάσεις, αγοραία γλώσσα και άγριες αντιπαραθέσεις που αναφέρονται στα προβλήματα της σύγχρονης κοινωνίας.     

Κείμενα που απαιτούν αντίστοιχη ρεαλιστική σκηνοθεσία. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι ο «Άγριος Σπόρος» του Γιάννη Τσίρου, το «Στέλλα Κοιμήσου» του Γιάννη Οικονομίδη, ο «Εθνικός Ελληνορώσων» του  Αντώνη Τσιοτσιόπουλου  αλλά και ελεύθερες μεταφορές ξένων έργων στην ελληνική πραγματικότητα, όπως το «Άνθρωποι και ποντίκια» του Στάϊνμπεκ από την Σοφία Αδαμίδου.

Στον στίβο μπαίνει κι ο ηθοποιός Γιωργής Τσουρής που τον γνωρίσαμε και ως δραματουργό στον «Χαρτοπόλεμο» του πρόωρα χαμένου Βαγγέλη Ρωμνιού.

Μετά από την ενθουσιώδη υποδοχή και τις συνεχόμενες Sold Out παραστάσεις, το βραβευμένο νεοελληνικό έργο του Γιωργή Τσουρή «170 τετραγωνικά», σε σκηνοθεσία Γιώργου Παλούμπη,  ήρθε στη Θεσσαλονίκη, στο Ράδιο Σίτυ, για λίγες παραστάσεις και στη συνέχεια κατεβαίνει Αθήνα για μια ακόμη σεζόν στο θέατρο «Ιλίσια».

Η δουλειά της εταιρείας θεάτρου «Ma Non Troppo», αποτελεί μια ακόμη παράσταση συγκρούσεων και κωμικοτραγικών ανατροπών, κέρδισε κοινό και κριτικούς από την πρώτη στιγμή και χάρισε στον συγγραφέα και ηθοποιό Γιωργή Τσουρή το Βραβείο «Δημήτρης Χορν» για τον ρόλο του Γρηγόρη.

Το έργο:

Σε ένα σπίτι 170 τετραγωνικών μέτρων, σε μια πόλη της ελληνικής περιφέρειας, τη  Θήβα,  δύο αδελφές αναγκάζονται να συγκατοικήσουν έπειτα από πολλά χρόνια. Η μία είναι έγκυος, ο σύζυγός της είναι άνεργος και με προβλήματα με την αστυνομία. Η άλλη πήγε για τη μεγάλη καριέρα στην Αθήνα, τα έχασε όλα και αναγκάστηκε να γυρίσει στην πατρογονική εστία, την οποία θέλει να ξεφορτωθεί για να ξεχρεωθεί. Ο θάνατος του πατέρα τους φέρνει δύο διαφορετικούς ανθρώπους κάτω από την ίδια στέγη, ενώ μία επίσκεψη αλλάζει ξανά τις ζωές τους.

Σκληρές αντιθέσεις και διαφωνίες, δημιουργούν μια έκρυθμη κατάσταση ανάμεσα στη μικρή εγκυμονούσα αδερφή, τον σύντροφό της και τη μεγάλη αδερφή, η οποία επιστρέφει στο σπίτι μετά από πολυετή απουσία με σκοπό να το πουλήσει.

Μια απογευματινή επίσκεψη – έκπληξη θα φέρει αντιμέτωπους όλους τους ένοικους του διαμερίσματος,  με το παρελθόν, το παρόν και κυρίως το μέλλον τους, και θα εκτροχιάσει με κωμικό και απρόσμενο τρόπο την τεθλασμένη, έτσι κι αλλιώς,  πορεία τους.

Μυστικά και ψέματα,  απανωτές ανατροπές και συναρπαστικές  αποκαλύψεις συνθέτουν έναν οικογενειακό συναισθηματικό ντέρμπυ κορυφής, σε  μια «παλαίστρα» 170 τετραγωνικών μέτρων.

Η πλοκή κλιμακώνεται σταδιακά και το χιούμορ δίνει τη σκυτάλη σε μία οικογενειακή τραγωδία με “ανοιχτό”  ως προς την ερμηνεία, φινάλε.

Η παράσταση

Χωρίς εντυπωσιακά σκηνικά και κοστούμια, μόνο αλήθεια, πάθος , και αγωνία. Το γέλιο και το κλάμα δίπλα δίπλα.

Ο Γιώργος Παλούμπης στο σκηνοθετικό τιμόνι της παράστασης ακολουθεί το σύγχρονο και απόλυτα ρεαλιστικό τρόπο γραφής, με μία προσέγγιση σημερινή, συχνά στα όρια της σκληρότητας ή του κυνισμού, αλλά που ανταποκρίνονται στις κοινωνικές συμβάσεις του παρόντος. Δίνει χώρο και έμφαση στις παθογένειες της οικογένειας, της ελληνικής επαρχίας, της γειτονιάς και επεξεργάζεται σε βάθος τα ψυχολογικά ελλείμματα των χαρακτήρων και τα αδιέξοδά τους.

Ο συρμός του ρεαλιστικού θέατρου εξηγείται και στις μέρες μας από την επιθυμία να γίνει η σκηνή τόπος συνάντησης και αμοιβαίας εξομολόγησης ηθοποιού και θεατή με μεγάλη ευαισθησία σε ψυχολογικά ζητήματα.

 Σ’ αυτήν την ατμόσφαιρα ο ηθοποιός- ρόλος μοιάζει άμεσα προσιτός στο κοινό, το οποίο αδυνατεί να αρνηθεί τη συναισθηματική συμμετοχή του στη δράση και να αισθάνεται προσωπικά επερωτώμενο από τους ηθοποιούς. Τα θέματα, όπως ζευγάρια, άνθρωποι απομονωμένοι, προβληματικοί αλλά και η καθημερινή αλλοτρίωση, επιλέγονται για να μιλήσουν ευθέως στον θεατή που κάθεται άνετα, σχεδόν όπως στο ντιβάνι του ψυχαναλυτή και αντιμετωπίζει, δια του ηθοποιού και της μυθοπλασίας, τον εσώτερο εαυτό του. Η σκηνή, δηλαδή, γίνεται η προέκταση της συνείδησής του και, μάλιστα, του ασυνειδήτου του, σαν να μπορεί, ανοίγοντας και κλείνοντας διαδοχικά τα μάτια, να συνεχίζει να παρακολουθεί ένα έργο ή μια φαντασίωση της «άλλης του σκηνής».

 Συμβαίνει συχνά, όταν η σκηνοθεσία και οι ερμηνείες πιστοποιούν το αληθές του όρου «ρεαλιστικό  θέατρο»., όπως ακριβώς στα «170  τετραγωνικά» του Γιωργή Τσουρή.

Η ΄Ήβη Νικολαΐδου, εκπληκτική στον ρόλο της δεύτερης αδερφής Αλεξάνδρας, κερδίζει  τις θετικές εντυπώσεις με τις υπερβολές της, την αμεσότητά της και τον ιδρώτα της, η  Αμαλία Αρσένη  ακολουθεί πιστά  τη σκηνοθετική γραμμή, ως υπάκουη αλλά απελπισμένη  αδελφή Λίλη,  με τον αρχικά φιλήσυχο σύζυγο της  και μετέπειτα πληγωμένο θηρίο (εξαιρετικός ο Θανάσης  Ζερίτης) και η ενοχλητική γειτόνισσα της Ελένη Τσιμπρικίδου  αποτελούν ένα γερά δεμένο σύνολο, που αλωνίζει τη σκηνή και κρατά τους θεατές  όμηρό του, ως το αναπάντεχο τέλος.

Βεβαίως ξεχωρίζει  ο Γιωργής Τσουρής που υποδύεται έξοχα έναν αυτιστικό άνδρα, ένα άγαρμπο,  φοβικό πλάσμα, τον Γρηγόρη,  αναδεικνύοντας την ευρύτητα του ταλέντου του. Ο Γρηγόρης είναι ένας από τους πολλούς λόγους που τα 170 τετραγωνικά παίζονται και ξαναπαίζονται και ξαναπαίζονται. Γιατί το κωμικό του ένστικτο μέσα στο δράμα είναι ασύλληπτο, γιατί ελίσσεται σα χέλι από το ρεαλιστικό στο υπερρεαλιστικό, το σουρεαλιστικό κι από το κωμικό στο δραματικό. Είναι ένα αιχμηρό βέλος που σημαδεύει το μυαλό και την καρδιά του θεατή και πετυχαίνει τον στόχο καίρια.

 Μάλιστα, οι ηθοποιοί  στη σκηνική τους συνύπαρξη έχουν τέτοια χημεία, που δίνουν την εντύπωση ότι οι συγκρουσιακές σκηνές  δε βασίζονται πάνω στις ατάκες του κειμένου, αλλά προκύπτουν μέσα από μια καλά εξασκημένη τεχνική αυτοσχεδιασμού.

Το σκηνικό των Κωνσταντίνας Μαρδίκη και Έλλης Παπαδάκη είναι  λιτό, έτοιμο για αποδόμηση λόγω περιοδείας, ένα σαλόνι-καθιστικό που αποδίδει την άνεση και την ευρυχωρία των πολλών τετραγωνικών του σπιτιού και συμβάλλει  στο να κατανοήσουν  οι θεατές το πνεύμα της ιστορίας από την αρχή, αλλά θα πρέπει να πω ότι το κοινό είναι τόσο βυθισμένο στη δράση που λίγη σημασία έχει για τα μάτια του, εάν η σκηνή έχει έπιπλα ή χαρτόνια ή βαρύτιμα αντικείμενα.

Τα κοστούμια της Βασιλικής Σύρμα, σύγχρονα, σημερινά, ταιριάζουν με τις ιδιαιτερότητες της ψυχοσύνθεσης του κάθε χαρακτήρα.

Οι μουσικές επιλογές του Γιωργή Τσουρή με τα λαϊκά άσματα, αλλά και με μια δέσμη  από Michael Jackson δένουν  έξυπνα με τον λόγο και το περιβάλλον. Άλλωστε, η σκηνή όπου ο Γρηγόρης- Τσουρής τραγουδάει και χορεύει  το “Billie Jean” είναι από τις κορυφαίες. Άλλη μια ευρηματική σκηνή που φορτίζει συναισθηματικά  περισσότερο την αίθουσα είναι το βίντεο στον τοίχο, με τον ήρωα – Γρηγόρη-   να παίζει ως παιδί, όντας ο ίδιος ένα ώριμο «παιδί».  

Οι φωτισμοί της Σεμίνας Παπαλεξανδροπούλου ενισχύουν τη  συγκρουσιακή  ατμόσφαιρα στις συναναστροφές  των ηρώων.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η έμπνευση ήρθε από τις δουλειές του  Γιάννη Οικονομίδη, μιας και τα δάνεια στις  τέχνες όχι μόνο επιτρέπονται, αλλά  είναι συνηθισμένη τακτική.

 Επίσης, αφουγκραζόμενος  το κοινό  παρατήρησα την αφοσίωση των θεατών, ακόμα και στις  έντονες κραυγές στην εξέλιξη της υπόθεσης,  άρα, ο συγγραφέας και ο σκηνοθέτης σωστά θεωρούν ότι αυτές   χαρακτηρίζουν τη σημερινή ελληνική οικογένεια.  

Όσο για το  τσιγάρο στο σαλόνι, οπωσδήποτε  πιστεύουν οι δημιουργοί, ότι μέσα  σ’ ένα  ευμέγεθες σπίτι με τόσες αντιθέσεις, αντιπαραθέσεις, καθόλου ηρεμία, μεγεθυσμένα προβλήματα  συμβίωσης, ο καπνός  είναι η πιστοποίηση των  παθογενειών  που μαστίζουν  τέτοιες οικογένειες. Κάτι σαν παλιομοδίτικο περιτύλιγμα  τούρτας. Εύγευστης ή όχι, οι θεατές κρίνουν. Προσωπικά, οφείλω ένα τεράστιο «ευχαριστώ» για το «κέρασμα» σε όλους τους συντελεστές. Σπάνια βγαίνω από μια θεατρική αίθουσα συγκινημένος με την  ιστορία να με ακολουθεί ως το σπίτι μου και, το καλύτερο, να θέλω να  μοιραστώ συναισθήματα με άλλους.

Επίλογος

Το «διά ταύτα» αυτής της ηθογραφίας που σκιαγραφεί μια σύγχρονη μεσοαστική ελληνική οικογένεια, αλλά και γενικότερα τους ανθρώπους που βρίσκονται  στο μεταίχμιο νεαρής και μεσήλικης ζωής είναι ότι η πλειοψηφία των ατόμων δε διστάζει να καταπατήσει ηθικές αρχές, αξίες, κανόνες, που τον καθένα πρέπει να διακατέχουν εσωτερικά, για να προχωρήσει σωστά στη ζωή του.

Η πρόταξη του ατομικού συμφέροντος είναι πολύ μεγάλη, για αυτό και οικογένειες  διαλύονται, αδέρφια  μαλώνουν σαν τους χειρότερους εχθρούς, άνθρωποι  εξαγοράζονται με τον πιο φθηνό τρόπο  ξεπουλώντας θρησκεία, οικογένεια, πολιτικές πεποιθήσεις, γι’ αυτό και τα πισώπλατα μαχαιρώματα σε δήθεν φιλίες και επαγγελματικές σχέσεις.

Αυτόματα γίνεται κατανοητό πως το συμφέρον βρίσκει χώρο και χρόνο σε οποιαδήποτε σχέση, γκρεμίζοντας όλα τα προηγούμενα θεμέλια.
Οι τελευταίες επιστημονικές έρευνες έδειξαν πως η καλοσύνη και η κακία είναι θέμα γονιδίων.

Υπάρχει όμως και άλλη πτυχή, άνθρωποι που δεν κατάφεραν στη ζωή τους να διακριθούν σε κανέναν τομέα, έρωτα, καριέρα, οικογένεια, φιλία, που δεν αγάπησαν και δεν αγαπήθηκαν ποτέ, με αποτέλεσμα να δρουν χωρίς ηθικούς φραγμούς, εξυπηρετώντας το σκοπό τους με κάθε τίμημα που μπορεί να βλάψει τον συγγενή εξ αίματος, γενικά  τον  συνάνθρωπο.

Συντελεστές:

Συγγραφέας: Γιωργής Τσουρής

Σκηνοθεσία: Γιώργος Παλούμπης

Δραματουργική επεξεργασία: Γιώργος Παλούμπης – Βάλια Παπακωνσταντίνου

Μουσική – Video εγκατάσταση: Γιωργής Τσουρής

Βοηθός σκηνοθέτης: Γιωργής Τσουρής

Σκηνικά: Κωνσταντίνα Μαρδίκη – Έλλη Παπαδάκη

Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα

Φωτισμοί: Σεμίνα Παπαλεξανδροπούλου

Σχεδιασμός μακιγιάζ: Άρτεμις Βαλτάτζη

Φωτογραφίες: Ανδρέας Παπακωνσταντίνου

Οργάνωση – Επιμέλεια: Νικηφόρος Βαλτινός

Παραγωγή: Θέασις Δράσεις Πολιτισμού Ε.Π.Ε.

Ηθοποιοί:

Αμαλία Αρσένη

Ήβη Νικολαΐδου

Θανάσης Ζερίτης

Ελένη Τσιμπρικίδου

Γιωργής Τσουρής

*Σας ενημερώνουμε ότι κατά τη διάρκεια της παράστασης και για τις ανάγκες του έργου, οι ηθοποιοί καπνίζουν επί σκηνής.

Η παράσταση επιστρέφει για πέμπτο κύκλο, από το Σάββατο 14 Οκτωβρίου, στο Θέατρο Ιλίσια.

ΠΑΥΛΟΣ  ΛΕΜΟΝΤΖΗΣ