Κριτική από τον Παύλο Λεμοντζή

«Αλλά βέβαια, εγώ δεν έχω τη γοητεία του ηττημένου, εγώ έχω ακόμα κουράγιο ν’ αγωνίζομαι και είμαι αποφασισμένη να νικήσω… Αν και δεν ξέρω τι είδους νίκη μπορεί να πετύχει μια λυσσασμένη γάτα πάνω σε καυτή, τσίγκινη στέγη ─ μόνο να προσπαθήσει να κρατηθεί εκεί πάνω για όσο αντέχει…»

Το θεατρικό του Τενεσί Γουίλιαμς έκανε πρεμιέρα στο Μπρόντγουεϊ στις 24 Μαρτίου του 1955  με τον Μπεν Γκαζάρα στον ρόλο του Μπρικ και την Μπάρμπαρα Μπελ Γκέντες στον ρόλο της Μάγκι, σε σκηνοθεσία Ελία Καζάν. Ο Τενεσί Ουίλιαμς έλαβε για το έργο αυτό βραβείο Πούλιτζερ, ενώ το 1958 μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη με τον Πωλ Νιούμαν και την Ελίζαμπεθ Τέιλορ στους πρωταγωνιστικούς ρόλους.  Η ταινία έλαβε 6 υποψηφιότητες για βραβείο Όσκαρ, μεταξύ των οποίων  και για  Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, χωρίς όμως να κερδίσει κάποιο.

Υπόθεση

Σε μια πλούσια αγροικία η οικογένεια Πόλιτ συγκεντρώνεται για τα 65α γενέθλια του Big Daddy, ο οποίος αγνοεί ότι είναι βαριά άρρωστος. Κατά τη διάρκεια των εορτασμών, μια σειρά γεγονότων φέρνει στο φως το γιατί ο μικρός γιος, ο Μπρικ, δεν κάνει παιδιά με την πανέμορφη σύζυγό του, Μάγκι, και έχει επιλέξει για μόνιμη συντροφιά του το ποτό. Ο μεγάλος γιος,  ο Γκούπερ, ετοιμάζεται να γίνει για έκτη φορά πατέρας και ζητά το μερίδιο της κληρονομιάς που θεωρεί ότι του αναλογεί. Οι ενδοοικογενειακές διαμάχες και –κυρίως – η σύγκρουση του Μπιγκ Ντάντι με τον Μπρικ θα αλλάξει τις ζωές όλων.

Η Μάγκι. Ο Μπρικ. Ο Big Daddy. Τρία πρόσωπα, τρεις ρόλοι γραμμένοι από τον Τενεσί Ουίλιαμς, συνθέτουν ένα διαφορετικό τρίγωνο, οικογενειακό και ερωτικό, το τρίγωνο της «Λυσσασμένης γάτας». Το αιώνιο παιχνίδι του έρωτα και του θανάτου, της απελπισίας και της ελπίδας, της γονιμότητα

Και της στειρότητας, της φιλίας και της οικογένειας.

 Ανάγνωση

Μέσα από τη «Λυσσασμένη Γάτα» ο Τενεσί Ουίλιαμς τοποθετεί τον  θεατή να παρακολουθήσει  στενά, για ακόμα μια φορά, την πολυεπίπεδη πτώση της παραδοσιακής οικογένειας του Νότου, που πάντα ήταν ο συντηρητικός πυλώνας  της αμερικανικής κοινωνίας.

Είναι ένα έργο όπου πιστεύουμε κάθε λέξη που δεν εκφέρεται, κάθε συναίσθημα που δεν εκδηλώνεται, κάθε αδυναμία που δεν ομολογείται. Οι δύο κύριοι χαρακτήρες του, εκρηκτικοί μέσα στα αδιέξοδά τους, είναι διατεθειμένοι να συγκρουστούν έως τη συντριβή και την κατάρρευση. Έχουμε να κάνουμε εδώ με μια έγγαμη ερωτική σχέση που θυμίζει περισσότερο εναγκαλισμό θανάτου, παρά προσπάθεια συμβίωσης.

Η διεκδικητική Μάγκι προσπαθεί να αναστήσει πεθαμένα αισθήματα στον παραιτημένο Μπρικ που, μετά τον βιολογικό τραυματισμό του σε κάποιο γήπεδο, αποσύρεται στο δωμάτιό του και καταφεύγει στο ποτό.

Στην Αμερική της δεκαετίας του’50, όταν η διαφύλαξη της εθνικής ταυτότητας καθίσταται ζήτημα υψίστης προτεραιότητας, όταν οτιδήποτε εναλλακτικό θεωρείται αυτομάτως απειλή προς τον παραδοσιακό τρόπο ζωής, όταν οι κομμουνιστές και οι ομοφυλόφιλοι μετατρέπονται σε αποδιοπομπαίους τράγους και συλλαμβάνονται, ενώ το κράτος καλεί τους πολίτες να καταδώσουν φίλους και συνεργάτες, οι ήρωες του Ουίλιαμς φτιάχνουν τους δικούς τους γυάλινους κόσμους, προκειμένου να  επιβιώσουν, να βρουν ένα ασφαλές μέρος για να ανασάνουν ελεύθερα.

Η παράσταση

Αν η υπογραφή δεν ήταν του Σύλλα Τζουμέρκα αλλά ενός συγχρόνου αλά Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ, θα μιλούσαμε για μια «πολύ λυσσασμένη γάτα», εφόσον ξέρουμε ότι ο Γερμανός σκηνοθέτης δεν αρέσκετο  σε ημίμετρα, με το γυμνό.

 Ωστόσο, ο  διακεκριμένος  κινηματογραφιστής με πολλά βραβεία στο ενεργητικό του  και καλός ηθοποιός Σύλλας Τζουμέρκας, επιχειρεί για πρώτη φορά στην καριέρα του να σκηνοθετήσει μόνος του  ένα θεατρικό έργο και, μάλιστα,  υπαρξιακό δράμα του Τενεσί Γουίλιαμς. Την «Λυσσασμένη Γάτα».

Ακολουθεί  με  κινηματογραφική  γραφή  έναν ρεαλιστικό  δρόμο, σε μια σύγχρονη προσέγγιση του κειμένου και σε δίκη του μετάφραση και επιθυμεί ( υποθέτω) να  αποκαλύψει με ακρίβεια όλα τα στοιχεία του, οπτικά και νοητά.

Έτσι, παρουσιάζει την κοινωνιολογική, την ψυχολογική και τη συμβολική όψη του έργου, με κινηματογραφικό ύφος, ας πούμε κόμικς, δηλαδή μια  αφήγηση ως μια αλληλουχία εικόνων και ήχων, που ερμηνεύονται από τον θεατή ως μια «ιστορία» με συγκεκριμένη πλοκή, εξέλιξη και κατάληξη. Επομένως, ταυτίζεται με τις απαιτήσεις του συγγραφέα, έστω με αισθητική νομάδων, με στιλ παλιομοδίτικο που βρίσκει κανείς στα καταστήματα  «ό,τι πάρεις 4 ευρώ».  Άκομψο εγχείρημα, αλλά άποψη, θα πείτε.

Οπωσδήποτε,  μελέτησε ότι  οι πολύπλοκες σχέσεις μεταξύ μας  συνθέτουν ένα δίχτυ, όπου, μαζί με τα πολλά θετικά μας στοιχεία, κουβαλάμε και ένα μεγάλο βάρος από οδυνηρά βιώματα, ασυνείδητες εμπάθειες, αναίτιες προκαταλήψεις, κληροδοτημένα μίση ή καταναγκαστικές προτιμήσεις, που στοιχειώνουν τον αγώνα μας για ολοκλήρωση και ευτυχία.

Το δυναμικό του ανθρώπινου όντος, όπως και εκείνο των κοινωνικών του ιστών, είναι στην πραγματικότητα ανεξάντλητο, παραμένει όμως ανεκμετάλλευτο εξαιτίας της τάσης του να καθηλώνει τον εαυτό του στην πιο μέτρια εκδοχή του. Η απάντηση σ’ αυτή την πρόκληση, το πέρασμα από το ψεύτικα ατομικό στο αληθινά συλλογικό, είναι να γνωρίσουμε σε βάθος τον εαυτό μας και να απελευθερώσουμε την κρυμμένη του δημιουργικότητα, επιτρέποντάς της να ανθίσει. Ακριβώς γι’ αυτούς τους λόγους μοίρασε τους κεντρικούς ήρωες σε διαφορετικά πρόσωπα κι έτσι  αγκάλιασε όλες τις συνιστώσες του ψυχολογικού, εσωτερικού κόσμου μας.

Πιστεύω, ότι ο σκηνοθέτης μέσα από τη κινηματογραφική του  γραφή , δίνει  περισσότερη σημασία στην καταλυτική μορφή της όλης σύνθεσης, τον πατέρα ( εξαιρετικός ο Βασίλης Σπυρόπουλος) , επειδή γνωρίζει  – ύστερα από τόσα ταξίδια στα διεθνή Φεστιβάλ – ότι στην εποχή της ταχύτητας και των αλλαγών, σε όλα τα επίπεδα που διανύουμε  σήμερα, ο συναισθηματικός κόσμος υποχωρεί μπροστά στο αλόγιστο κυνήγι της επιτυχίας. Αλλά το άγγιγμα της ψυχής, γυμνής, μοναχικής, κρυμμένης  πίσω από ένα κοινωνικό προσωπείο, ενδιαφέρει τον καθένα, πάντα θα ενδιαφέρει τον καθένα.

Οπότε, ο  μη αποστασιοποιημένος θεατής από τη δράση, αυτός  που διαπερνά βήμα το βήμα το κείμενο  και δε χάνεται στους φρενήρεις ρυθμούς της παράστασης, ενίοτε περιττούς, αντιλαμβάνεται ότι τ’ αστέρια τα μετρά με τα μάτια της ψυχής  σε μια υπέρβασή του  να ξεπεράσει τον φόβο της μοναξιάς, τον χρόνο που τρέχει χωρίς έλεος , ενώ αυτός, εμείς, απεγνωσμένα προσπαθούμε ν’ αφήσουμε το στίγμα ότι δεν ήρθαμε να δούμε και να φύγουμε, αλλά αγαπήσαμε και μπορέσαμε να αγαπηθούμε.

Έργο χαρακτήρων η «Λυσσασμένη Γάτα», ηρώων που ξεδιπλώνουν μυστικά και ψέματα και περνάνε από την υποκρισία στην αλήθεια.

Στη σκηνή του «Βασιλικού Θεάτρου» συντελείται – κατά τον σκηνοθέτη –   μια κάθαρση ψυχής. Με παράδοξο, θορυβώδη  τρόπο, σαν χολιγουντιανή  b – movie.  Θα θέλαμε οι θεατές να  περνά  η αποδοχή  της πικρής αλήθειας, αυτή που   συνταράσσει τους ήρωες, τους  κάνει να βιάζονται να εκφραστούν και τελικά τους λυτρώνει,  να τους μετατρέπει από μέλη αγέλης ψεύτικων συμβάσεων, σε κανονικούς ανθρώπους, αλλά  δεν το ήθελε ο  κ. Σύλλας Τζουμέρκας. Κι έτσι, παραμένουν ένας ακαθόριστος εσμός , δίχως διαύγεια. Θα θέλαμε να δούμε   πώς αρχίζουν οι ήρωες δειλά- δειλά να νοιάζονται, να αγαπιούνται και να το δείχνουν, τιμώντας  έτσι τη ζωή με τον σεβασμό στην κάθε στιγμή της,  όμως, όχι μόνο δεν το είδαμε, αλλά μερικοί στην αίθουσα μήτε ν’ ακούσουν θέλανε. Προτιμούσαν, μάλλον,  το θολό, άγευστο απόσταγμα, έχοντας στον  νου ν’ αγοράσουν ένα μπουκάλι νερό στην έξοδο, ως  καθαρτήριο  «δια ταύτα».

Οι ερμηνείες των ηθοποιών του κρατικού φορέα του Βορρά  αξιοπρόσεχτες  αναμφίβολα. Βέβαια, κατάντησε κλισέ   η σκηνοθετική άποψη να μοιράζονται  οι ρόλοι  σε πολλά στόματα και σώματα.

 Οι ηθοποιοί του Κ.Θ.Β.Ε. , έμπειροι και πειθαρχημένοι εργάτες του θεάτρου, ακολουθούν πάντα τις σκηνοθετικές οδηγίες. Οι: Βασίλης Σπυρόπουλος, Γιάννης Καραμφίλης και  Βασίλης Μπεσίρης, στον ρόλο του πατέρα, με σκηνική άνεση δίνουν τη λεπτομέρεια, ακροβατούν  στις αποχρώσεις, αλλά δεν  τιθασεύουν την υπερβολή,  επειδή δε θέλησε ο σκηνοθέτης να  τη μετατρέψουν   σε φυσικότητα.

 Εγώ, πάλι, δέχομαι ότι αυτοί οι  καλοί ερμηνευτές   πλάθουν με την ικανότητά τους  χαρακτήρες, με τις αδυναμίες, τα πάθη, τις εξάρσεις τους, κινούμενοι με ερμηνευτική δεινότητα  στην κόψη του ασυνειδήτου και της συνείδησης, του αποδεκτού και του αποφευκτέου, της δίψας για τη ζωή και της τελικής αποδοχής του θανάτου, έτσι όπως το θέλει ο Τενεσί Ουίλιαμς κι όχι ο σκηνοθέτης.

 Η Λίλα Βλαχοπούλου, η Λουκία Βασιλείου, η  Άννα Κόπακα  και η Λίλιαν Παλάντζα, σημαντικές μονάδες αλλά και εκπαιδευμένο ανσάμπλ της Μάγκι, αναδεικνύουν την «επιθετική άμυνα» της γυναίκας που στερείται τον   έρωτα και  τη χαρά της μητρότητας, ενώ παλεύουν με τον τραυματικό και αλκοολικό ψυχισμό του συζύγου, αλλά και με τους ενδοοικογενειακούς ανταγωνισμούς για τη διαχείριση της περιουσίας του ετοιμοθάνατου πεθερού.

 Ο Γιώργος Παπαδάκος και ο Δημήτρης Κολοβός, υποδύονται, σύμφωνα με τις σκηνοθετικές  οδηγίες, τον Μπρικ, τον  αλκοολικό, δύσπιστο, μελαγχολικό, μα πληγωμένο Μπρικ από τον θάνατο του αγαπημένου του φίλου, όμως αμέτοχο στον ενδοοικογενειακό ανταγωνισμό. Θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι στον Μπρικ ο Τενεσί βλέπει τον ίδιο τον εαυτό του. Ποτό, λανθάνουσα ομοφυλοφιλική τάση, εύνοια από τον πατέρα, αδιαφορία για τη γυναίκα του.

Αντίποδας του Μπρικ η κυνική αρπακτικότητα του Γκούπερ, τον οποίο υποδύεται ο πολύ καλός Ορέστης Παλιαδέλης, ενώ η Μελίνα Αποστολίδου υποστηρίζει καίρια μια Αμερικάνα μεγαλοαστή σύζυγο- μητέρα, αλλά και μεγαλοκληρονόμο.

Αρμόζουσες είναι και οι ερμηνείες της Βάσιας  Μπακάκου, ως συμφεροντολόγα και διεστραμμένη Μέι και Σούζι  ΜακΦίτερς.

Όλη η δράση του έργου συμπυκνώνεται στο σπίτι – καλύβα  ενός  καλλιεργητού βαμβακιού που σχεδίασε κατά παραγγελία σκηνοθέτη,  η Πηνελόπη Βαλτή. Εκεί και οι συζητήσεις των ηρώων (κοστούμια,  άνευ σημασίας  στη δράση,  της Μάρλι Αλειφέρη), ασυμφιλίωτοι όλοι τους  με την αλήθεια της ζωής.

Οι θεατές στο φινάλε  χειροκροτούν  την  ανατρεπτική εκδοχή του έργου, τις  ερμηνείες των ηθοποιών  και το  ανέμπνευστο – ομολογουμένως – τοπίο, που δημιουργούν  τα σκηνικά, τα κοστούμια, και οι φωτισμοί της παράστασης  των  Ελίζας Αλεξανδροπούλου και Δήμητρας  Αλουτζανίδου.

Ευχάριστη μουσική έκπληξη  η ερμηνεία της Πόπης Τυπάλδου (από το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του ΑΠΘ) στο πιάνο.

Επίλογος

Το 1955 ο Τενεσί Ουίλιαμς γράφει τη Λυσσασμένη Γάτα, ένα θεατρικό έργο που σχολιάζει την υποκρισία στις διαπροσωπικές σχέσεις εντός μιας οικογένειας. Εδώ ο γάμος αποτελεί κοινωνική και μόνο υποχρέωση. Οι άνθρωποι φοράνε προσωπεία για να δείχνουν ότι τάχα αγαπούν, ότι ενδιαφέρονται -προσωπεία τόσο ρεαλιστικά και μόνιμα που έχουν ξεχάσει ότι είναι απλά μάσκες. Ο έρωτας αποτελεί εργοστάσιο παραγωγής απογόνων και μόνο, ουδείς απολαυστικότερος χαρακτήρας του αναγνωρίζεται. Ταυτόχρονα, όποια άλλη ατομική προτίμηση δεν αντιπροσωπεύει το κοινωνικό σύνολο, οφείλει να αυτοκτονήσει.

Συντελεστές

* Η παράσταση είναι κατάλληλη για άτομα άνω των 16 ετών.

ΠΑΥΛΟΣ  ΛΕΜΟΝΤΖΗΣ

Πόσο πολύ αλλάζει τη ζωή ενός ζευγαριού η γέννηση του πρώτου τους παιδιού;
Είναι η μητρική αγάπη το πιο αδιαπραγμάτευτο πράγμα στο σύμπαν;
Ή μήπως υπάρχουν στιγμές που τίποτα δε φαίνεται πια να είναι στη θέση του;

Το ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας παρουσιάζει στο κλείσιμο της Α’ καλλιτεχνικής περιόδου του, μια ακόμα δική του παραγωγή, την ΠΙΟ ΣΩΣΤΗ ΑΠΟΦΑΣΗ. Πρόκειται για ένα νέο, πρωτότυπο έργο που τοποθετεί στο κέντρο του, την ιστορία ενός καθημερινού ζευγαριού και ακολουθεί την απόφασή τους να αποκτήσουν το πρώτο τους παιδί. Η Έλλη και ο Μάνος γνωρίζονται, ερωτεύονται και δοκιμάζονται σε καταστάσεις άλλοτε εύκολες και άλλοτε σκληρές. Και έτσι, περνώντας μέσα από τις δυσκολίες και τα εμπόδια της Ελλάδας του 2023 διαγράφουν μια βίαιη ιστορία ενηλικίωσης. Μια οικεία, γλυκόπικρη ιστορία θυσίας και αγάπης που έχουμε δει να εκτυλίσσεται πολλές φορές μπροστά στα μάτια μας αλλά συνήθως δεν της δίνουμε σημασία – έως ότου να ακούσουμε ένα δικό μας κλάμα να μας ξυπνάει. Και τότε συνειδητοποιούμε, πόσο κοντά στην ευτυχία βρίσκεται η απόγνωση. Και αναρωτιόμαστε αν καταφέραμε τελικά να πάρουμε την πιο σωστή απόφαση.

Κείμενο & Σκηνοθεσία: Εύα Οικονόμου – Βαμβακά

Σχεδιασμός Σκηνικού & Φωτισμοί: Βασίλης Αποστολάτος

Ενδυματολογία: Ματίνα Μέγκλα

Πρωτότυπη Μουσική & Sound Design: Μάνος Πατεράκης

Επιμέλεια κίνησης: Φωτεινή Μελετιάδου

Βοηθός Σκηνοθέτη: Υψιπύλη Σοφιά

Κατασκευή σκηνικού: Γιώργος Μαστοράκης, Γιάννης Σταυρίδης, Κώστας Γαρουφαλίδης

Σχεδιασμός Αφίσας & Φωτογραφίες: Alex Cokka

Οργάνωση Παραγωγής: Ολυμπία Σουγκάρη

Παίζουν: Δήμητρα Βήττα, Δημήτρης Δρόσος 

Παραστάσεις:

|8-23 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2023|

|Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο στις 21:00 και Κυριακή στις 20:00|

Διάρκεια παράστασης: 70 λεπτά

Παραγωγή: ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καβάλας

Τιμές εισιτηρίων: Γενική Είσοδος 12€, Μειωμένο 8€ (φοιτητικό, κάρτα ανεργίας, ΑΜΕΑ)

Προπώληση εισιτηρίων καθημερινά: 11.00 – 14.00 & 18.00 – 20.00 στο Κέντρο πληροφόρησης επισκεπτών Δήμου Καβάλας (πρώην ΕΟΤ) Κεντρική Πλατεία τηλ: 2510-620566.

Τις ημέρες/ώρες των παραστάσεων η προπώληση θα γίνεται μόνο στο ταμείο του θεάτρου.

Ηλεκτρονική Προπώληση: ticketservices.gr

Για περισσότερες πληροφορίες και κρατήσεις θέσεων μπορείτε να καλείτε στα τηλέφωνα του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καβάλας 2510. 220876 – 7 (10:00-14:00).

*Στην αφίσα της παράστασης απεικονίζεται γλυπτό του Δημήτρη Πολυχρονιάδη.

**Το ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας ευχαριστεί τη σχολή χορού Χοροχρόνος για την παραχώρηση του χώρου προβών

ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καβάλας

ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΥΛΟ ΛΕΜΟΝΤΖΗ

Ο Ρομπέρτο Ατάϋντε γεννήθηκε το 1949 στη Βραζιλία. Επηρεάστηκε βαθιά από τα γεγονότα της εποχής και αναζήτησε με επιμονή την βαθύτερη ουσία της παιδείας, σε σχολές και πανεπιστήμια των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρώπης.

Τελικά εγκατέλειψε κάθε προσπάθεια για ακαδημαϊκή μόρφωση και άρχισε να γράφει. Το πρώτο του μυθιστόρημα ” Ο φίλος Ιονάθαν” γνώρισε μεγάλη επιτυχία. Στα 21 του, γράφει το θεατρικό “Δεσποινίς Μαργαρίτα” που τον κάνει ευρύτερα γνωστό στο κοινό. Συνέχισε με παραμύθια και ακόμα πέντε θεατρικά. Τα έργα του αναγνωρίστηκαν σ’ όλον τον κόσμο και, σε πολύ νεαρή ηλικία, κέρδισε το βραβείο “Μολιέρ”.

Υπόθεση

Πρόκειται για έναν έργο εμβληματικό της παγκόσμιας δραματουργίας, το οποίο ο συγγραφέας, σε ηλικία μόλις 24 ετών, εμπνεύστηκε και έγραψε κάτω από τη βαριά σκιά του δικτατορικού καθεστώτος της Βραζιλίας.

Η Δεσποινίς Μαργαρίτα είναι δασκάλα στην έκτη Δημοτικού. Με αφορμή τη δεδομένη εξουσία του δασκάλου προς τους μαθητές, την εξουσία που η γνώση μπορεί να παρέχει σ’ αυτόν που την κατέχει, ο Ρομπέρτο Ατάϋντε «αναλύει» με χειρουργική λεπτομέρεια, θεατρική μαστοριά, χιούμορ και φαντασία τον χαρακτήρα του εξουσιαστή, του εξουσιομανή, του αφελή που έγινε δικτάτορας.

Φαινομενικά, η «Δεσποινίς Μαργαρίτα» προετοιμάζει τον θεατή για την είσοδο στη σκηνή μιας δασκάλας σε Δημοτικό σχολείο, στριφνής γεροντοκόρης, με συντηρητική εμφάνιση και ιδιοτροπίες. Θα κάνει στους μαθητές μια εισαγωγή στη διδακτέα ύλη, λίγο Βιολογία, Μαθηματικά, Ιστορία, Γραμματική…

Σύντομα γίνεται αντιληπτό ότι είναι ένα σκληρό και βίαιο έργο που ίσως γράφτηκε νωρίτερα απ΄ την εποχή του. Το μάθημα της δεσποινίδος Μαργαρίτας φλερτάρει με τη ζωή και το θάνατο, τη δικαιοσύνη και την αδικία, την ισότητα, το σεξ, μα πάνω απ’ όλα με την εξουσία.

Η δασκάλα είναι η εξουσία προσωποποιημένη και το μάθημά της δεν είναι τίποτα άλλο από ένα μάθημα ζωής. »Θα σας δείξω πώς είναι εκεί έξω, ποιο είναι το παιχνίδι με την εξουσία και πώς παίζεται. Θα συνειδητοποιήσετε αργά ή γρήγορα ότι εσείς θα έχετε πάντοτε άδικο, οι ασκούντες την εξουσία είναι παντοδύναμοι και θα σας συντρίψουν».

Η δεσποινίς Μαργαρίτα δεν αγαπάει τον εαυτό της. Αγαπάει όμως το παιδί που ήταν η ίδια κάποτε. Υπ’ αυτή την έννοια, αγαπάει και τα παιδιά. Δυο λέξεις στο κείμενο, η μία δίπλα στην άλλη, «απελπιστικά αναπόδραστα», δείχνουν καθαρά πως εκείνη γνωρίζει πολύ καλά πως το παιδί στον δρόμο προς την ενηλικίωση είναι έρμαιο της εκπαίδευσης. Πρέπει να «μορφωθεί» με εκείνο τον τρόπο ώστε να ενσωματωθεί στην πολιτεία όπου οι εκπαιδευτικοί της είναι «Δεσποινίδες Μαργαρίτες». Ενήλικος πια, ενταγμένος στο κοινωνικό σύστημα, θα είναι αδύνατον να αποδράσει από τη μορφή που έχει ήδη πάρει. Όπως η Δεσποινίς Μαργαρίτα.

Μάθημα ζωής με σύνθετα αλλά και πολλά απλά νοήματα-μηνύματα, ο μονόλογος του Ατάϋντε συγκλονίζει ακόμα και αποδεικνύεται προφητικός και επίκαιρος. Η κατάρρευση του καπιταλιστικού συστήματος με ό,τι ηθικό και πνευματικό συμπαρέσυρε βρίσκεται εδώ, σ ΄αυτόν τον μονόλογο.

Η παράσταση

Είμαι η Δεσποινίς Μαργαρίτα! Μία ανέραστη, κακότροπη, δύστροπη, συμπλεγματική και υστερική δασκάλα, που θέλει να διαμορφώσει τις ψυχές των μικρών μαθητών της και να τις πλάσει κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση δική της, αλλά και της δύσμορφης κοινωνίας μέσα στην οποία πρόκειται να ζήσουν. Θέλει να τα εκπαιδεύσει στην υπακοή, στην πειθαρχία και στη συμμόρφωση στην εξουσία του χρήματος. Στην αίθουσα διδασκαλίας ξετυλίγει τη διττή της ταυτότητα. Της δασκάλας, μα και της γυναίκας που εξουσιάζει.

Ο Γιάννης Μαργαρίτης σκηνοθετεί και φωτίζει μία αλληγορία πάνω στη δύναμη της εξουσίας, όπως τη συναντάμε στην κοινωνία, στην οικογένεια, στο σχολείο, στην εκκλησία, στο κράτος.

Η σημαντική ηθοποιός Κατερίνα Μαραγκού είναι η δεσποινίς Μαργαρίτα, που ακροβατεί ανάμεσα στο λογικό και στο παράλογο της ανθρώπινης ύπαρξης. Ερμηνεύει με όλα της τα εκφραστικά μέσα έναν συγκλονιστικό μονόλογο, ο οποίος αποδεικνύεται προφητικός και επίκαιρος.

Η Δεσποινίς Μαργαρίτα έχει πολλές φωνές και πρόσωπα. Είναι ένας εξουθενωτικός μακρύς χρονικά μονόλογος, που απαιτεί από την ηθοποιό ερμηνευτικό χιούμορ, φαντασία στην απόδοση του χαρακτήρα του εξουσιομανή εξουσιαστή, που όμως είναι και αφελής, αν όχι ψυχικά ασθενής, αφού επιζητεί μετά μανίας μια καρέκλα εξουσίας, ενώ ανάμεσα σε αυτά αντιλαμβάνεται – στον άλφα ή βήτα βαθμό – πως αποτελεί μια εκπαιδευμένη για αυτόν τον ρόλο, μαριονέττα. Και κάπου ομολογεί πως αξίες στην αληθινή Παιδεία είναι η γνώση και η μάθηση.

Η Κατερίνα Μαραγκού ανταποκρίνεται πληρέστατα σε όλες τις απαιτήσεις – διακυμάνσεις του δύσκολου ρόλου, εντυπωσιάζει, συγκινεί και καταχειροκροτείται από τους θεατές.

Η σκηνοθεσία σκιαγραφεί με λεπτομέρεια, θεατρική μαστοριά, χιούμορ και φαντασία, τον χαρακτήρα του εξουσιαστή, του εξουσιομανή, του αφελή που γίνεται εξουσιαστής.

Καθοριστική η συμβολή του μέγιστου Σταμάτη Κραουνάκη στην πετυχημένη παράσταση.

Επίλογος

Το “Δεσποινίς Μαργαρίτα” ανέβηκε το 1975 στην Ελλάδα με την Έλλη Λαμπέτη. Σήμερα 47 χρόνια μετά το πρώτο του ανέβασμα και ενώ μεσολάβησαν και άλλες παραστάσεις του ίδιου έργου στην χώρα μας, η Κατερίνα Μαραγκού επανεμφανίζεται στην σκηνή του θεάτρου «ΑΜΑΛΙΑ» ερμηνεύοντας τον σημαντικό αυτό μονόλογο στην εξαιρετική μετάφραση του Κώστα Ταχτσή.

Το έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Ρίο ντε Τζανέιρο το 1973 και σόκαρε τόσο που λίγες μέρες μετά την πρεμιέρα απαγορεύτηκε απ’ τη λογοκρισία. Έκτοτε ταξίδεψε σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, ανέβηκε σε 30 χώρες, ερμηνεύτηκε από σπουδαίες ηθοποιούς όπως την Ανί Ζιραρντό στο Παρίσι ή την Εστέλ Πάρσονς στην Νέα Υόρκη.

Το ελληνικό κοινό γνώρισε τη «Δεσποινίδα Μαργαρίτα» το 1975 με την Έλλη Λαμπέτη, όπως αναφέρθηκε ήδη, σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη και μετάφραση Κώτσα Ταχτσή. Το έργο ενθουσίασε και στη συνείδηση του κοινού η ερμηνεία της Λαμπέτη παρέμεινε σημείο αναφοράς.

Από το 1994 και μετά η «Δεσποινίς Μαργαρίτα» ερμηνεύεται από πλήθος μεγάλων πρωταγωνιστριών: Λήδα Πρωτοψάλτη, Θέμις Μπαζάκα, Αννίτα Σαντοριναίου, Όλια Λαζαρίδου, Εφη Μουρίκη, κ.α. αλλά και από άνδρες όπως ο Γιώργος Μαρίνος κι ο Θόδωρος Γράμψας.

Συντελεστές:

Μετάφραση: Κώστας Ταχτσής
Σκηνοθεσία – Φωτισμοί: Γιάννης Μαργαρίτης
Μουσική: Σταμάτης Κραουνάκης
Σκηνικά – Κοστούμια: CarmencitaBrojboiu
Με την Κατερίνα Μαραγκού

 ΠΑΥΛΟΣ ΛΕΜΟΝΤΖΗΣ