Τρία από τα σωζόμενα έργα του Σοφοκλή έχουν ως θέμα τον Οίκο των Λαβδακιδών. Τα έργα αυτά συχνά εκλαμβάνονται σαν τριλογία, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι χρονολογικά, το πρώτο απέχει από το τρίτο πάνω από τρεις δεκαετίες:
Η Αντιγόνη (441 π.Χ.)
Ο Οιδίπους Τύραννος (διδασκαλία περί το 425 π.Χ.)
Και ο Οιδίπους επί Κολωνώ (διδάχθηκε από τον εγγονό του το 401 π.Χ.)
Η μοίρα αυτής της βασιλικής γενιάς σημαδεύεται από συντριπτικά πάθη, φοβερούς χρησμούς (τους οποίους οι γόνοι της πιστεύουν ότι μπορούν να αψηφήσουν ή να αποφύγουν) και φρικτά εγκλήματα (πατροκτονία, αδελφοκτονία, αιμομιξία). Η μοίρα των Λαβδακιδών συμβολίζει την τυφλότητα του ανθρώπινου όντος, το αδιάγνωστο αλλά και το άφευκτο της θείας βουλής.
Τα κρισιμότερα στάδια του μύθου τα συνέχει, βεβαίως, ο Οιδίπους, ο οποίος είναι: το αντικείμενο του σκληρού χρησμού που λαμβάνει ο Λάιος (“μην κάνεις παιδιά, γιατί ο γιος σου θα σε σκοτώσει”).
Το υποκείμενο της ύβρεως (της ψευδαίσθησης ότι μπορεί να αποφύγει τους χρησμούς. Στην ίδια πλάνη είχε υποπέσει και ο Λάιος, όταν, αφού τεκνοποίησε αγνοώντας τη θεϊκή προειδοποίηση, εξέθεσε τον Οιδίποδα, για να πεθάνει).
Το θύμα της διάνοιας και της υπερηφάνειας του.
Και, τέλος, ο θύτης των δύο του παιδιών, που, μέσα στη δική τους αρχομανία και άμετρη φιλοδοξία, συντρίβονται από την πατρική «ἀράν».
Υπόθεση
Ο Οιδίπους, ο τυφλός και εξόριστος πρώην βασιλιάς της Θήβας, φτάνει μετά από περιπλάνηση στον Αθηναϊκό δήμο του Ίππιου Κολωνού, οδηγούμενος από την κόρη του Αντιγόνη. Κάθεται σ’ ένα βράχο μέσα στο ιερό άλσος των Ευμενίδων – πρόκειται για τις φοβερές Ερινύες που το Άστυ ενσωμάτωσε με πιο εξευγενισμένη μορφή – και ανακαλύπτεται από κάποιον κάτοικο, ο οποίος τον παροτρύνει να φύγει.
Ο Οιδίπους αρνείται να φύγει επικαλούμενος χρησμό, σύμφωνα με τον οποίο το μέρος αυτό θα είναι ο τόπος της τελικής του ανάπαυσης. Στο μεταξύ, έρχεται εκεί και η άλλη κόρη του Οιδίποδα, η Ισμήνη. Ο κάτοικος του Κολωνού συγκεντρώνει τους γέροντες του τόπου. Αυτοί λυπούνται τον αδύναμο γέροντα και την κόρη του, αλλά μόλις πληροφορούνται το όνομά του, τρομοκρατούνται και τον διατάζουν να φύγει. Ο Οιδίπους επικαλείται την Αθηναϊκή φιλοξενία και ζητά να συναντήσει τον βασιλιά της πόλης.
Ο Θησέας φτάνει και ο Οιδίπους του ζητά προστασία όσο ζει και ταφή, όταν πεθάνει. Ο Θησέας του τα υπόσχεται. Έρχεται ο Κρέων και μετά την αποτυχία του να πείσει τον Οιδίποδα να τον ακολουθήσει στη Θήβα, απαγάγει τις κόρες του και είναι έτοιμος να πιάσει και τον Οιδίποδα. Τη στιγμή εκείνη επεμβαίνει ο Θησέας, κατακρίνει τις πράξεις του Κρέοντα και τον αναγκάζει να τον οδηγήσει στις κοπέλες. Πραγματικά, σε λίγο επιστρέφει φέρνοντας μαζί του την Αντιγόνη και την Ισμήνη.
Στην Αθήνα φτάνει ως ικέτης ο γιος του Οιδίποδα, Πολυνείκης, και επιθυμεί να δει τον πατέρα του και να του ζητήσει την βοήθειά του. Ο Οιδίπους αρνείται και τον διώχνει ρίχνοντάς του φοβερή κατάρα. Στην πραγματικότητα προοικονομείται η τραγωδία Αντιγόνη. Ο Σοφοκλής υφαίνει τον ιστό των τριών ιστοριών, όπως τις παρουσίασε.
Τότε ακούγεται κεραυνός και ο Οιδίπους καταλαβαίνει πως το τέλος του πλησιάζει. Ξεκινά για εκεί όπου θα συναντήσει τον θάνατο, ακολουθούμενος από τον Θησέα και τις κόρες του.
Αποχαιρετά τα παιδιά του και προχωρά μαζί με τον Θησέα, που είναι ο μόνος που πρέπει να ξέρει τον τόπο ταφής του. Είναι σαφέστατη η αναφορά στα Ελευσίνια Μυστήρια, στα οποία ο Σοφοκλής ήταν μυημένος. Αυτός είναι και ο λόγος της μυστικότητας. Ο αμύητος δε μπορεί να συνοδεύσει. Οι κόρες του θρηνούν τον χαμό του πατέρα τους, αλλά ο βασιλιάς της Αθήνας τους υπόσχεται κάθε φροντίδα για το μέλλον.
Ανάγνωση
Ο «Οιδίπους επί Κολωνώ» παρουσιάζει ένα παράδοξο: τη φοβερή δύναμη ενός ανθρώπου σε κατάσταση απόλυτης αδυναμίας. Τυφλός, κατάκοπος, εξόριστος, ανέστιος και πένης, ο Οιδίπους, εξαρτάται από την κόρη του σε βαθμό που αδυνατεί να επιτελέσει ακόμη και την κρίσιμη τελετουργία του καθαρμού. Κι όμως, ο άνθρωπος αυτός κρατά στα χέρια του μια τρομερή δύναμη: τη μαγική επενέργεια της τελευταίας του κατοικίας. Η πόλη που θα τη φιλοξενήσει θα ευεργετηθεί. Οι εχθροί της (και οι εχθροί του Οιδίποδα) θα υποστούν την καταστροφική ισχύ της μεταθανάτιάς του εκδίκησης.
Και πριν ακόμη από τη σκηνή του θαυματικού θανάτου του Οιδίποδα, κατά την οποία καθίσταται σαφής η μεταμόρφωσή του σε κάτι πέρα από τον άνθρωπο, σε χθόνια δύναμη, αντιλαμβανόμαστε την αντίφαση: ο ανήμπορος γέροντας είναι άνθρωπος που μέσα του κρύβει θανάσιμα πάθη. Πρωτίστως, άσβεστη οργή ενάντια σε όσους τον έχουν αδικήσει, ακόμη και αν αυτοί είναι τα ίδια του τα παιδιά. Ο οικτρός ικέτης αρνείται στον γιο του το δικαίωμα της ικεσίας και, όχι απλώς, δεν επιθυμεί να αποτρέψει τη φονική διαμάχη των παιδιών του, αλλά φροντίζει, επαναλαμβάνοντας ξανά και ξανά την Κατάρα, να εξασφαλίσει την αμοιβαία καταστροφή τους.
Αυτή η διττή φύση του πρωταγωνιστή υποβάλλεται στους θεατές εξαρχής, μέσα από τον συμβολισμό του χώρου, στον οποίο, καθόλου τυχαία, ο γερο-Οιδίπους καταλήγει περιπλανώμενος. Στο άλσος των Σεμνών Θεών, γνωστών και ως Ευμενίδων, στον αττικό δήμο του Ιππίου Κολωνού.
Ο Οιδίπους είναι η προσωποποίηση της «ἀρᾶς» (κατάρας), που εξακοντίζεται από τον γονιό προς τα παιδιά του και οδηγεί στη σφαγή του συγγενούς από τον συγγενή. Αυτή η «ἀρά», όμως, όπως κάθε μορφή χθόνιας εξουσίας, είναι δισυπόστατη: αν εξιλασθεί δεόντως, μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά για τους ανθρώπους.
Ο Οιδίπους χαρακτηρίζεται από τον γιο του ως « Ἐρινύς». Για τον Πολυνείκη και τον Ετεοκλή αυτό ακριβώς θα αποβεί. Για την Αθήνα, όμως, χάρη στην ενεργητική ευσέβεια του Θησέα, θα αποβεί: ευμενές, αγαθοεργό πνεύμα, ως αφηρωισμένος πια, νεκρός.
Η παράσταση
Σ’ ένα τοπίο άχρονο, που θα μπορούσε να είναι σήμερα αλλά και πριν από δυόμισι χιλιάδες χρόνια, επεδίωξε η σκηνοθεσία να τοποθετήσει την άφιξη του άλλοτε κραταιού βασιλιά της Θήβας, ο οποίος τυφλός και εξόριστος ικέτης πλέον, αναζητά τον τόπο της τελικής του ανάπαυσης.
Στην ορχήστρα κομμένοι κορμοί ελιάς, ριζωμένοι στο χώμα, νεκροί, παραπέμπουν στο άλσος των Ευμενίδων και στο ιερό δέντρο της Αθήνας, που υμνείται στο πρώτο χορικό του έργου.
Μια συνθήκη μεταιχμιακή, που αναφέρεται «στη δυνατότητα να πατάς στο παρελθόν και ταυτόχρονα να μπορείς να δεις το μέλλον». Ο χρόνος και η αποτύπωσή του ήταν, άλλωστε, αυτό που δεν ενδιέφερε τον Γιώργο Σκεύα να αποδώσει μέσα από τη σκηνογραφία, γι’ αυτό και βλέπουμε αμπέχονα, καμπαρντίνες και άχρωμα, αδιάφορα ρούχα στον Χορό, στους ρόλους και στις δυο κόρες του Οιδίποδα. (Σκηνικά-κοστούμια: Λίλη Πεζανού).
Στην παράσταση, της οποίας το βάρος σηκώνει ο σπουδαίος Δημήτρης Καταλειφός, ως Οιδίποδας, αντιλαμβανόμαστε την πρόθεση του Σοφοκλή να δείξει ότι η Αθήνα δε θα σβήσει, επειδή είναι η αγαπημένη των θεών και ότι αυτή είναι η αιτία που το έργο διδάχτηκε όταν πια η δημοκρατία είχε ξαναγυρίσει στην πόλη κι ο κατακτητής είχε φύγει. Ακόμη, βλέπουμε τη θεοκρατική αντίληψη του τραγικού για το πολίτευμα, την κληρονομική βασιλεία. Ο ήρωας δείχνει την απέχθειά του στα γηρατειά και δοκιμάζουμε οι θεατές όλη την απαισιοδοξία, ιδίως στο τρίτο στάσιμο.
Όμως, δεν αισθανόμαστε το βάρος που θα έπρεπε να δώσει ο σκηνοθέτης στην ψυχολογική διαδρομή του θανάτου. Βιάζεται να φτάσει πολύ γρήγορα στον ηρωικό θάνατο, στη λύτρωση. Έτσι, έχουμε δυο όψεις άνισες, του σκηνοθέτη και του ερμηνευτή. Σαν ερμηνευτής ο Δημήτρης Καταλειφός έχει στιγμές συγκλονιστικές, που φέρουν την προσωπική του παιδεία και την υποκριτική του δεινότητα.
Ο σκηνοθέτης δε, φαίνεται να μην ελέγχει την παράσταση, εφόσον οι ρόλοι χάνονται στη σκιά του μέγιστου Καταλειφού και ο Χορός μοιάζει αμήχανος πάνω στη χαλαρή κίνηση που δίδαξε ο Damiano Ottavio Bigi. Ωστόσο, οι άνδρες που συμμετεχουν σ’ αυτόν διαθέτουν σκηνική παρουσία και ωραία φωνή.
Το λιτό σκηνικό και τα κοστούμια της Λίλης Πεζανού, σίγουρα δεν εντυπωσιάζουν, αλλά δε νομίζω να εμποδίζει αυτό τους θεατές στην παρακολούθηση της δράσης. Το ίδιο συμβαίνει και με την κινηματογραφική μουσική του Σήμη Τσιλαλή, η οποία θα μπορούσε και να εκλείπει από την παράσταση. Αντί να μας δέσει με το έργο, μας κέρασε ένα κουταλάκι του γλυκού γεμάτο από κρεσέντα του σινεμά. Οι φωτισμοί του Λευτέρη Παυλόπουλου φέρνουν μια κάποια ισορροπία.
Η μετάφραση των Χρύσας Προκοπάκη και Θάνου Τσακνάκη, ευτυχεί και ξεχωρίζει στον λόγο αυτού του εξαιρετικού Οιδίποδα. Ο Δημήτρης Καταλειφός μεγαλουργεί κι ας μην είναι πεπειραμένος ηθοποιός στο αρχαίο δράμα.
Η Αντιγόνη της Αγγελικής Παπαθεμελή και η Ισμήνη της Αλεξάνδρας Αϊδίνη δε χάνονται στο πλάι του Οιδίποδα. Ιδίως η Αντιγόνη είναι γυναίκα τρυφερή και πονετική, που αντλεί όλη της τη δύναμη από μια εσωτερική παρόρμηση. Κόρη και σύντροφος, κολλημένη σαν ρούχο πάνω του. Προσωπική της επιτυχία. Αυτό δε σημαίνει ότι ο υπόλοιπος θίασος υστερεί σε ικανότητες. Υποθέτω ότι ο σκηνοθέτης τους θέλει υποδεέστερους ρόλους, εφόσον έλειψε παντελώς η εσωτερική ερμηνεία τους.
Ο Οιδίπους, ωστόσο, παρουσιάζει ένα παράδοξο: τη φοβερή δύναμη ενός ανθρώπου σε κατάσταση απόλυτης αδυναμίας. Τυφλός, κατάκοπος, εξόριστος, ανέστιος και πένης, εξαρτάται από την κόρη του σε βαθμό που αδυνατεί να επιτελέσει ακόμη και την κρίσιμη τελετουργία του καθαρμού. Κι όμως, ο άνθρωπος αυτός κρατά στα χέρια του μια τρομερή δύναμη: τη μαγική επενέργεια της τελευταίας του κατοικίας.
Και πριν ακόμη από τη σκηνή του θαυματικού θανάτου του, κατά την οποία καθίσταται σαφής η μεταμόρφωσή του σε κάτι πέρα από τον άνθρωπο, σε χθόνια δύναμη, αντιλαμβανόμαστε την αντίφαση: ο ανήμπορος γέροντας είναι άνθρωπος που μέσα του κρύβει θανάσιμα πάθη. Πρωτίστως, άσβεστη οργή ενάντια σε όσους τον έχουν αδικήσει, ακόμη και αν αυτοί είναι τα ίδια του τα παιδιά. Ο οικτρός ικέτης αρνείται στον γιο του το δικαίωμα της ικεσίας και όχι απλώς δεν επιθυμεί να αποτρέψει τη φονική διαμάχη των παιδιών του, αλλά φροντίζει, επαναλαμβάνοντας ξανά και ξανά την Κατάρα, να εξασφαλίσει την αμοιβαία καταστροφή τους.
Αυτή η διττή φύση του ήρωα υποβάλλεται στους θεατές εξαρχής, μέσα από τον συμβολισμό του χώρου, στον οποίο ο γερο-Οιδίπους καταλήγει περιπλανώμενος, καθόλου τυχαία. Είναι το άλσος των Σεμνών Θεών, γνωστών και ως Ευμενίδων, στον αττικό δήμο του Ιππίου Κολωνού.
Σ’ αυτή την παράσταση που ήρθε και στους Φιλίππους, σκηνοθετεί ήρεμα, αν όχι ανέμπνευστα, ο Γιώργος Σκεύας, ερμηνεύει σπαρακτικά ο Δημήτρης Καταλειφός. Τα υπόλοιπα είναι περιφερειακά του ήρωα- Οιδίποδα.
Επίλογος
Το έργο, γραμμένο μετά την «Αντιγόνη» και τον «Οιδίποδα Τύραννο», πραγματεύεται το τέλος του τραγικού ήρωα. Στον «Οιδίποδα Τύραννο» ο Σοφοκλής καταδεικνύει την υποδεέστερη θέση του ανθρώπου μέσα στο σύμπαν, την πάλη του ανθρώπου με αυτό και τις τραγικές συνέπειες στις οποίες αυτή οδηγεί.
Είκοσι οχτώ χρόνια μετά, με το τελευταίο του έργο, τον «Οιδίποδα επί Κολωνώ», ο ώριμος Σοφοκλής γεφυρώνει το ανθρώπινο με το θείο. Ο Οιδίποδας δεν είναι πια απλό έρμαιο της μοίρας του. Είναι ένας εκλεκτός, που, παρά τα χτυπήματα που έχει δεχτεί από τους θεούς, ανυψώνεται από τους ίδιους σε ήρωα.
Ο «Οιδίπους επί Κολωνώ» δε μοιάζει και τόσο με την κλασική αρχαία τραγωδία. Η υπόθεση, αλλά ακόμα και η έλλειψη των δραματικών εξάρσεων της «Αντιγόνης» και του «Οιδίποδα Τυράννου» συγκροτούν ένα, μάλλον, γαλήνιο και θρησκευτικό έργο, γραμμένο κοντά στο τέλος της ζωής του Σοφοκλή και της χρυσής εποχής της Αθήνας.
Είναι μια αινιγματική διφορούμενη γεροντική τραγωδία, με την οποία κλείνει ουσιαστικά ο θηβαϊκός κύκλος. Το διφορούμενο, όμως, λειτουργεί ως ισορροπία. Πρόκειται για ένα πλήρες φιλοσοφικό έργο, ένα κείμενο στοχασμού. Διαθέτει αυτοβιογραφικά στοιχεία του Σοφοκλή, με μια ποιητική διάσταση και μια παράλληλη υπαρξιακή αναζήτηση.
Η πολιτική σκέψη έχει κάνει μεγάλα άλματα, έχει θέσει νέα ερωτήματα, ανοίγοντας το πεδίο των εναλλακτικών προτάσεων. Η τέχνη, και συγκεκριμένα η θεατρική τέχνη, δίνει τις δικές της απαντήσεις γύρω από πολιτικούς προβληματισμούς, ασκώντας κριτική που, άλλοτε αφομοιώνεται από τους ηγεμονικούς λόγους, ενώ άλλοτε καταφέρνει να αναδείξει διεξόδους και εναλλακτικές. Τα εργαλεία με τα οποία η τέχνη επιχειρεί να αποκαλύψει, όσα αποκρύπτονται από τον κυρίαρχο λόγο, είναι ένα από τα ζητήματα, τα οποία και η συγκεκριμένη παράσταση καλείται να αναδείξει.
Κείμενο – σκηνοθεσία Θωμάς Μοσχόπουλος
«Είναι ένα έργο που γράφτηκε την εποχή της πρώτης καραντίνας», λέει χαρακτηριστικά ο Θωμάς Μοσχόπουλος και υπογραμμίζει «Θα μπορούσε να είναι και μια απλή άσκηση ύφους, αλλά προτιμώ να χρησιμοποιήσω τον χαρακτηρισμό :«Κωμωδία απόγνωσης».Εύχομαι να απηχεί κάτι από το αίσθημα της συλλογικής κατάστασής μας, τον εγκλεισμό, την αναμονή και, κυρίως, την περίτρανη βλακεία της ανθρώπινης «ευφυΐας».
Δύο Δελφίνοι, ο Καζιμίρ και ο Φιλιντόρ, αναμένουν την απόφαση για το ποιος από τους δύο θα γίνει ο μελλοντικός βασιλιάς, υπό το άγρυπνο βλέμμα ενός υπηρέτη. Ανυπόμονος, ανασφαλής και αυταρχικός ο Καζιμίρ. Πράος, ευγενικός και καλοσυνάτος ο Φιλιντόρ.
Ο υπηρέτης δεν κάνει και πολλά πράγματα. Οι δυο τους όμως κάνουν τα πάντα (σε λογικό βεβαίως επίπεδο).Επιχειρηματολογούν, λογοφέρνουν, λογοδίνουν, λογοπαίζουν, εκλογικεύουν και παραλογίζονται, χρησιμοποιούν από σχήματα λόγου έως άλογα σχήματα, προκειμένου να αποδείξουν εκείνο που ο καθένας θεωρεί πως θα έπρεπε να είναι αυταπόδεικτο: «Εγώ και μόνον εγώ είμαι ο πιο κατάλληλος να γίνω ο επόμενος βασιλιάς».
Η αγωνία τους κορυφώνεται ακόμα περισσότερο, όταν διαπιστώνουν πως ο χρόνος αρχίζει να χάνεται ανεξήγητα, ακόμη κι όταν το περιεχόμενο ενός φακέλου θα τους βάλει σε μια πρωτόγνωρη δοκιμασία.
Μήπως ο υπηρέτης τελικά έχει το κλειδί της ιστορίας;
Ο Θωμάς Μοσχόπουλος πραγματεύεται τα θέματα της εξουσίας και του ανταγωνισμού, σε ένα κείμενο που συνομιλεί ανοιχτά με τον Μπέκετ, τόσο σε επίπεδο γραφής όσο και περιεχομένου. Σε ένα δυστοπικό περιβάλλον όπου ενυπάρχει και το στοιχείο της απειλής, έστω εκκρεμές, περιμένουμε συνεχώς κάτι να συμβεί, ενώ οι χαρακτήρες συνομιλούν πασχίζοντας να επικοινωνήσουν. Μια επικοινωνία που σαμποτάρεται από λεκτικά παιχνίδια και κωμικές στιχομυθίες, μέσα σε έναν διαρκή αγώνα επιβολής και επιβίωσης. Η πάλη για εξουσία σταδιακά μετατρέπεται σε υπαρξιακή αγωνία, την ώρα που οι δύο Δελφίνοι διανύουν μια διαδρομή πτώσης και έκπτωσης.
Ο δημιουργός, ιχνηλατώντας με κατανόηση τον μπεκετικό κόσμο, αποτυπώνει με ακρίβεια το τραγικοκωμικό σύμπαν του δικού του έργου, όπου το γέλιο και η απόγνωση συνυπάρχουν αξεδιάλυτα.
«Μπροστά σου το χειρότερο ώσπου να αρχίσεις να γελάς». Απόφθεγμα του Μπέκετ, κατά δήλωση του σκηνοθέτη, ο οποίος συμπληρώνει: «αυτή ακριβώς είναι η αίσθηση της τραγικότητας που την έχει και η τραγωδία. Η επίγνωση ότι παίρνω πολύ στα σοβαρά τον εαυτό μου, αυτό είναι για μένα το τραγικό της ανθρώπινης ύπαρξης. Η αίσθηση ότι θα βρεις νόημα, ότι εσύ δε θα χαθείς, ότι εσύ είσαι διαφορετικός. Αυτό για μένα είναι μια τραγική συνείδηση που απλά αντέχεται μόνο μέσα από το χιούμορ.
Αυτό το έργο δεν μπορείς να το προσεγγίσεις μόνο συναισθηματικά κι αυτή είναι η μεγάλη του αλήθεια. Είναι ένας αδιάκοπος διάλογος ανάμεσα στο λογικό και το παράλογο, το κωμικό και το τραγικό, το μεγάλο και το μικρό».
Όταν ο αρχηγός, παράδειγμα, σε κάποιο βασίλειο ή και κόμμα εξουσίας , αμφισβητείται εξαιτίας ανικανότητάς του στη βασιλεία του ή αποτυχίας του σε εκλογές, τότε συνήθως μαθαίνουμε για τους επίδοξους «δελφίνους» που θέλουν να τον διαδεχθούν. Πρόκειται για όρο που, αρχικά, χρησιμοποιούσαν στη Γαλλία την περίοδο της Βασιλείας και έχει έμμεση σχέση με τα δελφίνια.
Τον 12ο αιώνα, ο Αλμπόν Γκι Δ’, Κόμης του Αλμπόν στη νότια Γαλλία, πρόσθεσε ένα δελφίνι στο οικόσημό του. Ο κόμης, που πρέπει να αγαπούσε πολύ τα δελφίνια, υιοθέτησε στους τίτλους του και τον όρο le Dauphin που σημαίνει δελφίνι.
Στη Γαλλία ο όρος δεν έχει καμία απολύτως σημασία σήμερα, αλλά στην παγκόσμια τέχνη έχει και, μάλιστα, συγκινεί συγγραφείς, όπως ο Θωμάς Μοσχόπουλος , ο οποίος αναπτύσσει τον πλούτο των ιδεών του στο έργο του που, ήδη, ανέβηκεστο Ε.Μ.Σ. από το ΚΘΒΕ.
Το kazimir είναι ανδρικό όνομα σλαβικής προέλευσης που ταιριάζει σε αυτούς που δε φοβούνται να πολεμήσουν μια καθεστηκυία τάξη πραγμάτων.
Το Philidor είναι επίσης ανδρικό όνομα γαλλικής προέλευσης, που σημαίνει «παιδί του Φαραώ» και κάποτε υπήρξε μια Φιλιντόρ οικογένεια σε βασιλική αυλή.
Όπως στο «Περιμένοντας τον Γκοντό» του Μπέκετ, έτσι κι εδώ ο συγγραφέας και σκηνοθέτης Θωμάς Μοσχόπουλος αναδεικνύει βαθιά θέματα μέσα από τον φακό των πρωταγωνιστών του. Πρόσωπα εγκλωβισμένα σε μια κατάσταση ατέρμονης αναμονής για την εξουσία. Δύο καλοθρεμμένοι ανταγωνιστές, ο Καζιμίρ και ο Φιλιντόρ, εξαρτημένοι ο ένας από τον άλλον, περιμένουν για κάτι που αργεί να συμβεί και μέσα από ανούσιες συνομιλίες, έρχονται αντιμέτωποι με φιλοσοφικά ερωτηματικά για τον Θεό, τη ζωή και το θάνατο και την ανάγκη για ανθρώπινη επαφή.
Στο δίδυμο των Δελφίνων προστίθεται κι ένας υπηρέτης, μεγαλύτερο δάνειο από τον Τζόν ΄Ορτον παρά από τον Μπέκετ κι έτσι το έργο ξεδιπλώνει σκέψεις και ερωτήματα με καυστικό χιούμορ και αστείρευτο αυτοσαρκασμό, σημαδεύει το θέατρο του παραλόγου του Ιονέσκο, ακόμη και τον Πιραντέλο.
Στην πράξη, η παράσταση του ΚΘΒΕ ξεφεύγει από τους ρεαλιστικούς χαρακτήρες, καταστάσεις και ό,τι είναι συνδεδεμένο με θεατρικές συμβάσεις. Ο χρόνος, ο τόπος και η ταυτότητα είναι ασαφή και ρευστά, και ακόμη και η βασική αιτιότητα συχνά καταρρέει. Ασήμαντες πλοκές, επαναληπτικός, αστείος διάλογος και δραματικές ασυνέπειες χρησιμοποιούνται συχνά για να δημιουργήσουν ονειρικές, ή ακόμη και εφιαλτικές διαθέσεις. Παράδειγμα, οι μαύρες σιλουέτες που σε κάθε κτύπο του ρολογιού δραπετεύουν από τα γρανάζια του , στριφογυρίζουν μπρός και πίσω από το βασικό σκηνικό, ενίοτε με απώλειες.
Ο Βασίλης Παπατσατούχας φιλοτέχνησε ένα αφαιρετικό, αλλά φουτουριστικό σκηνικό, ένα επικλινές επίπεδο κι ένα κρεμασμένο κουκούλι, που κυοφορεί το μέλλον. Αυτό επιδέχεται πολλές ερμηνείες, όπως τεχνολογία, αρχιτεκτονική, τσαλακωμένη επικοινωνία ή απλώς μια ατμόσφαιρα, σαν εικόνα ενός μέλλοντος που είναι υπαινικτικό στην απροσδιόριστη εποχή της δράσης, μιας και οι αγώνες για την εξουσία όποιας μορφής, δε θα πάψουν να υφίστανται, όσο υπάρχουν άνθρωποι.
Ο ίδιος εικαστικός καλλιτέχνης υπογράφει και τα κοστούμια, σε χρώματα και σχέδια ασορτί με την ταπετσαρία του σκηνικού.
Η ειρωνεία και ο σαρκασμός διαπνέουν ολόκληρη την παράσταση, αλλά το μεγάλο όπλο στη σκευή της είναι οι ηθοποιοί. Έξοχοι και οι τρείς σε μια σκυταλοδρομία λεκτικού πολέμου ή , αν θέλετε, αγώνος τοξοβολίας, όπου οι σαΐτες είναι οι προσβλητικές φράσεις, ο σαρκασμός, η υποτίμηση του αντιπάλου, μα και η οπισθοχώρηση, ο φόβος του υποδεέστερου , ακόμα και η λιποταξία από τις ευθύνες της εξουσίας. Στόχος πάντα ο αντίπαλος και οι ριπές όχι πάντα εύστοχες.
Ένας εξαιρετικός Δημήτρης Ναζίρης και μια υπέροχη Έφη Σταμούλη ερμηνεύουν με σπάνια δεινότητα τους δυο Δελφίνους, κερδίζουν το κοινό από την πρώτη σκηνή, σαγηνεύουν με το χιούμορ, την ειρωνεία και τη διαρκή προσπάθειά τους να δείξει ο ένας ανώτερος του άλλου σε προσόντα για τον θρόνο, ωστόσο, άρρηκτα δεμένοι ως ζευγάρι με την αυτή υποδομή. Από κοντά και ο πολύ καλός νέος ηθοποιός Στέλιος Χρυσαφίδης, υποδύεται ένα απολαυστικό υπηρέτη, σημαντική παράμετρο στην επιτυχία της παράστασης.
Το άψογα συγχρονισμένο σμάρι των άηχων μονάδων, δίκην Χορού αρχαίας τραγωδιας, κτίζουν με χιούμορ και σαρκασμό το κομμάτι που αφήνει κενό η κωμωδία και συμπληρώνουν τη σκηνοθετική άποψη για τη σημασία του έργου.
Συμπερασματικά, πρόκειται για μια ευφρόσυνη, έξυπνη κωμωδία με απρόσμενο φινάλε και πολλαπλά μηνύματα, με υψηλή ερμηνευτική απόδοση και, παραδόξως, εξαιρετικά σύγχρονη.
Με εντυπωσιακό τρόπο έπεσε η αυλαία του φεστιβάλ «Άδοντες και Ψάλλοντες εν τη καρδία»
Με τον πλέον εντυπωσιακό και συνάμα συγκινητικό τρόπο έπεσε το βράδυ της Κυριακής 11 Μαΐου 2025 η αυλαία του φεστιβάλ “Άδοντες και Ψάλλοντες εν τη καρδία”, στο κατάμεστο κλειστό γυμναστήριο του Μουσικού Σχολείου Καβάλας!
Οι μαθητές των Μουσικών Σχολείων και των Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων που συμμετείχαν στον μεγάλο πολιτιστικό θεσμό της Καβάλας, μαζί με τον Μητροπολίτη Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου κ. Στέφανο, τους σολίστ, Μανώλη Μητσιά και Αλεξάνδρα Γκράβας, τον Διευθυντή του Μουσικού Σχολείου Καβάλας, Γιάννη Κακάρα και εκατοντάδες Καβαλιώτες, τραγούδησαν το κορυφαίο άσμα των Μίκη Θεοδωράκη και Οδυσσέα Ελύτη “Της Δικαιοσύνης Ήλιε Νοητέ”, τιμώντας τον αξεπέραστο Έλληνα συνθέτη, τη Μάνα και τον Απόστολο των εθνών Παύλο!
Η συναυλία “Μάνα μου, Μάνα μου και Παναγιά”, θα μείνει στην ιστορία του εν λόγω θεσμού ως ένα γεγονός που φανερώνει την ιδιαίτερη σχέση της νέας γενιάς, αλλά και των μεγαλύτερων σε ηλικία κατοίκων της περιοχής μας, με την ποιοτική μουσική και των αδευτέρωτων έργων της ελληνικής ποίησης!
“ΜΑΝΑ ΜΟΥ, ΜΑΝΑ ΜΟΥ ΚΑΙ ΠΑΝΑΓΙΑ”
Σολίστ: Μανώλης Μητσιάς, Αλεξάνδρα Γκράβας
Μουσική Διεύθυνση: Δημήτρης Καρβούνης
Μπουζούκι: Κυριάκος Μιμίδης (Διευθυντής του Μουσικού Σχολείου Καβάλας κατά την ίδρυσή του)
«Λίβινγκ ρουμ» ή Πότε Ήταν Η Τελευταία Φορά Που Ονειρεύτηκες Κάτι;
Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 5 Μαΐου στην ιστορική σκηνή του θεάτρου Τέχνης Κάρολου Κουν η πρεμιέρα της νέας παραγωγής του ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας, «Λίβινγκ Ρουμ». Σημαντικοί εκπρόσωποι των γραμμάτων και των τεχνών είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν τη νέα δουλειά του ΔΗΠΕΘΕ και χειροκρότησαν την όλη προσπάθεια εξωστρέφειας. Η παράσταση που εντυπωσίασε κοινό και κριτικούς με τη ζωντάνια, την αισθητική και την αμεσότητά της, έρχεται στην έδρα της, όπου θα παρουσιαστεί για οκτώ παραστάσεις στο θέατρο ΑΝΤΙΓΟΝΗ ΒΑΛΑΚΟΥ από τις 22 Μαΐου έως τη 1 Ιουνίου (κάθε Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή).
Το «Λίβινγκ Ρουμ» είναι σύγχρονο νέο έργο που μιλάει για την προσπάθεια επιβίωσης ενός νέου ζευγαριού στην Ελλάδα του σήμερα, όπου τα πάντα καταρρέουν και η στεγαστική κρίση βαθαίνει.
Ελλάδα 2025. Σε μια επαρχιακή πόλη που φωτίζεται από τον λαμπερό ήλιο και την παντελή έλλειψη ελπίδας, ένα ζευγάρι γνωρίζεται, δοκιμάζει και αποτυγχάνει καθώς η έλλειψη ζωτικού χώρου έχει ήδη προδιαγράψει το μέλλον του. Μια οικογένεια εξαντλεί την εφευρετικότητα της προκειμένου να καταφέρει να επιβιώσει. Μια χώρα που καταρρέει οικονομικά, η στεγαστική κρίση που βαθαίνει, ανθρώπινες ζωές που βουλιάζουν καθώς δεν έχουν το απαραίτητο οξυγόνο για να αναπνεύσουν. Μια γλυκόπικρη ιστορία που αν δεν ήταν τραγική θα έμοιαζε αυθεντικά κωμική.
Ευχαριστούμε: Την Ανζελίκα Καψαμπέλη για τη συνεισφορά της στην πραγματοποίηση της παράστασης, την Ήλια Στριγγάρη που διετέλεσε πολύτιμη αρωγός στη σκηνογραφία και το κατάστημα LuLu Maudite για την ευγενική του χορηγία.
Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο στις 21:00 και Κυριακή στις 19:00
Γενική Είσοδος 14€
Μειωμένο 10€ (φοιτητικό, κάρτα ανεργίας, ΑΜΕΑ, Άνω των 65 ετών)
Προπώληση εισιτηρίων καθημερινά από τη Δευτέρα 12 Μαΐου: 11.00 – 14.00 & 18.00 – 20.00 στο Κέντρο πληροφόρησης επισκεπτών Δήμου Καβάλας (πρώην ΕΟΤ) Κεντρική Πλατεία τηλ: 2510-620566. Τις ημέρες/ώρες των παραστάσεων η προπώληση θα γίνεται μόνο στο ταμείο του θεάτρου.
Για περισσότερες πληροφορίες και κρατήσεις θέσεων μπορείτε να καλείτε στα τηλέφωνα του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καβάλας 2510. 220876 (10:00-14:00).
ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καβάλας
Έγραψαν για την παράσταση
Ακούγεται στενάχωρο, και δεν είναι, Ελλάδα του 2025 είναι, δυστυχώς. Μπορεί το «Λίβινγκ ρουμ» να μη προτείνει λύσεις στα τεράστια οικονομικά και ουσιαστικά προβλήματα των παραλίγο τριαντάρηδων (η δουλειά της Τέχνης έτσι κι αλλιώς δεν είναι να προτείνει λύσεις) αλλά παρατηρεί την κατάσταση, την «νέα τάξη πραγμάτων», με ευαισθησία και κοφτερό μάτι. Και με χιούμορ, ευτυχώς – γελάς ως θεατής, ακόμα κι όταν γελάς με τα χάλια μας. Αυτή λοιπόν η νέα παραγωγή του ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας σε κείμενο-σκηνοθεσία της Καλλιτεχνικής Διευθύντριας Εύα Οικονόμου-Βαμβακά, παρουσιάζεται για έξι παραστάσεις στο Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν, στη Φρυνίχου, από τις 5 Μαΐου 2025. Μετά την πρεμιέρα στην Αθήνα, η παράσταση θα ανέβει για οκτώ παραστάσεις στην Καβάλα. Το έργο τα σπάει, σα κείμενο και σαν σκηνοθεσία, ακόμα και σαν λάιβ μουσική επένδυση. Οι πέντε ηθοποιοί είναι εξαιρετικοί, ο ένας καλύτερος από τον άλλον: Δημήτρης Πετρόπουλος, Μαρία Τσιμά, Αλέξανδρος Σκουρλέτης, Νικόλας Μίχας, Κωνσταντίνα Βέρρου.
Μανίνα Ζουμπουλάκη, 07/05/2025, AthensVoice
«Ένα έργο πολυεπίπεδο που θίγει πολλά θέματα: Τη διαγενεακή συνύπαρξη των μελών μιας οικογένειας, όχι από επιλογή, αλλά από ανάγκη, το θεσμό της ημιαπασχόλησης, το όνειρο της μονιμότητας σε μια δουλειά, τους τρόπους αντιμετώπισης της οικονομικής πραγματικότητας, το πρόβλημα της έναρξης μιας νέας οικογένειας, τις γνωριμίες συντρόφου μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα, το δικαίωμα στον ιδιωτικό χώρο, τη φωνή της λογικής έναντι της φωνής του ονείρου, την τάση ανεξαρτητοποίησης χωρίς κάποιο οικονομικό υπόβαθρο και βέβαια, τις «Σειρήνες» που ωθούν τους νέους να καταφύγουν στο εξωτερικό, σε δύσκολες όμως συνθήκες λόγω έλλειψης προσόντων ή κατάλληλης προετοιμασίας. Οι ηθοποιοί εξαιρετικοί, ο καθένας στο πετσί του ρόλου του, το κείμενο μεστό και αιχμηρό, η σκηνοθεσία αναδεικνύει τους διαφορετικούς τόπους που διαδραματίζεται το έργο!
Ο ιστότοπός μας χρησιμοποιεί cookies. Ορισμένα από αυτά είναι απαραίτητα για τη λειτουργία της ιστοσελίδας μας και άλλα μας βοηθούν να παρέχουμε το μέγιστο των υπηρεσιών μας. Επιλέξτε εσείς ποια cookies αποδέχεστε, τα οποία μπορείτε να αλλάξετε οποιαδήποτε στιγμή.
Αποδοχή
Αλλαγή ρυθμίσεων
Cookie Box Settings
Απόρρητο
Cookie Box Settings
Απόρρητο
Σεβόμαστε την ιδιωτικότητά σας
Επιλέξτε εσείς ποια cookies αποδέχεστε.
Ωστόσο, ορισμένα από αυτά είναι αναγκαία για την σωστή λειτουργία της ιστοσελίδας και μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα ορισμένες λειτουργίες να μην είναι πλέον διαθέσιμες. Για πληροφορίες σχετικά με τη διαγραφή των cookies, συμβουλευτείτε τη λειτουργία βοήθειας του προγράμματος περιήγησης.
Μάθετε περισσότερα σχετικά με τα cookies που χρησιμοποιούμε κάνοντας κλικ εδώ
Εδώ μπορείτε να ενεργοποιήσετε ή να απενεργοποιήσετε διαφορετικούς τύπους cookies:
Η ιστοσελίδα θα:
Remember which cookies group you accepted
Αποθηκεύει την ρύθμιση προτιμήσεων των cookies
Επιτρέπει τα cookies περιοδικής λειτουργείας
Πιστοποιεί ότι είστε συνδεμένος στον λογαριασμό σας
Αποθηκεύει την επιλεγμένη γλώσσα
Συγκεντρώνει πληροφορίες τι έχετε εισάγει στις φόρμες επικοινωνίας
Η ιστοσελίδα δεν θα:
Αποθηκεύσει τα στοιχεία της σύνδεσης σας
Αποθηκεύσει τις ρυθμίσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης
Αποθηκεύσει την επιλεγμένη περιοχή και χώρα σας
Εντοπίσει τις σελίδες επισκέψεων και την αλληλεπίδραση σας με αυτές
Εντοπίσει την τοποθεσία και την περιοχή σας με βάση την διεύθυνση IP
Εντοπίσει τον χρόνο που δαπανάται σε κάθε σελίδα
Προσαρμόσει τις πληροφορίες και τη διαφήμιση στα ενδιαφέροντά σας με βάση π.χ. το περιεχόμενο που έχετε επισκεφτεί προηγουμένως
Συγκεντρώσει στοιχεία προσωπικής ταυτοποίησης, όπως όνομα και τοποθεσία.
Η ιστοσελίδα θα:
Remember which cookies group you accepted
Αποθηκεύει την ρύθμιση προτιμήσεων των cookies
Επιτρέπει τα cookies περιοδικής λειτουργείας
Πιστοποιεί ότι είστε συνδεμένος στον λογαριασμό σας
Αποθηκεύει την επιλεγμένη γλώσσα
Συγκεντρώνει πληροφορίες τι έχετε εισάγει στις φόρμες επικοινωνίας
Αποθηκεύσει τις ρυθμίσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης
Αποθηκεύσει την επιλεγμένη περιοχή και χώρα σας.
Η ιστοσελίδα δεν θα:
Εντοπίσει τις σελίδες επισκέψεων και την αλληλεπίδραση σας με αυτές
Εντοπίσει την τοποθεσία και την περιοχή σας με βάση την διεύθυνση IP
Εντοπίσει τον χρόνο που δαπανάται σε κάθε σελίδα
Προσαρμόσει τις πληροφορίες και τη διαφήμιση στα ενδιαφέροντά σας με βάση π.χ. το περιεχόμενο που έχετε επισκεφτεί προηγουμένως
Συγκεντρώσει στοιχεία προσωπικής ταυτοποίησης, όπως όνομα και τοποθεσία.
Η ιστοσελίδα θα:
Remember which cookies group you accepted
Αποθηκεύει την ρύθμιση προτιμήσεων των cookies
Επιτρέπει τα cookies περιοδικής λειτουργείας
Πιστοποιεί ότι είστε συνδεμένος στον λογαριασμό σας
Αποθηκεύει την επιλεγμένη γλώσσα
Συγκεντρώνει πληροφορίες τι έχετε εισάγει στις φόρμες επικοινωνίας
Αποθηκεύσει τις ρυθμίσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης
Αποθηκεύσει την επιλεγμένη περιοχή και χώρα σας
Εντοπίσει τις σελίδες επισκέψεων και την αλληλεπίδραση σας με αυτές
Εντοπίσει την τοποθεσία και την περιοχή σας με βάση την διεύθυνση IP
Εντοπίσει τον χρόνο που δαπανάται σε κάθε σελίδα
Η ιστοσελίδα δεν θα:
Προσαρμόσει τις πληροφορίες και τη διαφήμιση στα ενδιαφέροντά σας με βάση π.χ. το περιεχόμενο που έχετε επισκεφτεί προηγουμένως
Συγκεντρώσει στοιχεία προσωπικής ταυτοποίησης, όπως όνομα και τοποθεσία.
Η ιστοσελίδα θα:
Remember which cookies group you accepted
Αποθηκεύσει τις ρυθμίσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης
Αποθηκεύσει την επιλεγμένη περιοχή και χώρα σας
Εντοπίσει τις σελίδες επισκέψεων και την αλληλεπίδραση σας με αυτές
Εντοπίσει την τοποθεσία και την περιοχή σας με βάση την διεύθυνση IP
Εντοπίσει τον χρόνο που δαπανάται σε κάθε σελίδα
Προσαρμόσει τις πληροφορίες και τη διαφήμιση στα ενδιαφέροντά σας με βάση π.χ. το περιεχόμενο που έχετε επισκεφτεί προηγουμένως
Συγκεντρώσει στοιχεία προσωπικής ταυτοποίησης, όπως όνομα και τοποθεσία.
Νέα Θάσου5 έτη ago
Νέα Θάσου5 έτη ago
Νέα Θάσου5 έτη ago
Καβάλα5 έτη ago
Νέα Θάσου5 έτη ago
Νέα Θάσου5 έτη ago
Νέα Θάσου5 έτη ago
Ελλάδα5 έτη ago
You must be logged in to post a comment Login